این مقاله ارتباط بین سندرم داون و بیماری آلزایمر را بررسی می‌کند و بر افزایش خطر ابتلا به آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون، دلایل ژنتیکی و بیولوژیکی زمینه‌ای، علائم و چالش‌های تشخیصی، و گزینه‌های درمانی فعلی تمرکز دارد. این مقاله با تشریح برخی جهت گیری های آینده برای تحقیق و درمان در این زمینه به پایان می رسد.
سندرم داون یک اختلال ژنتیکی است که به دلیل وجود یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ ایجاد می شود. با ناتوانی ذهنی، ویژگی های مشخصه صورت و افزایش خطر ابتلا به بیماری های مختلف از جمله بیماری آلزایمر مرتبط است. بیماری آلزایمر یک اختلال عصبی پیشرونده است که بر حافظه، تفکر و رفتار تأثیر می گذارد. در افراد مبتلا به سندرم داون، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر به طور قابل توجهی بیشتر از افراد عادی است و علائم اغلب در اوایل زندگی ظاهر می شوند.
عوامل خطر
افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون با وجود یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ مرتبط است. این کروموزوم حاوی چندین ژن است که مسئول جنبه های روند پیری هستند. کروموزوم اضافی منجر به سطوح بالاتری از پروتئین های خاص مانند پروتئین پیش ساز آمیلوئید (APP) می شود که نقش کلیدی در ایجاد تغییرات مغزی مرتبط با آلزایمر دارد. تولید بیش از حد APP منجر به افزایش تشکیل پپتیدهای آمیلوئید بتا (Aβ) می‌شود که به عنوان پلاک‌هایی در مغز، مشخصه بیماری آلزایمر، شناخته می‌شوند.
علائم
علائم بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون ممکن است با علائم مشاهده شده در جمعیت عمومی متفاوت باشد. در حالی که از دست دادن حافظه ممکن است علامت اولیه نباشد، تغییرات در شخصیت، رفتار و عملکرد کلی اغلب زودتر مشاهده می شود. برخی از علائم رایج عبارتند از:
- کاهش علاقه به تعامل اجتماعی
- علاقه کمتری به سرگرمی ها و فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت می بردید
- افزایش تحریک پذیری، بی قراری، پرخاشگری، غمگینی و اضطراب
- از دست دادن مهارت های قبلی
- تغییر در الگوی خواب و افزایش بیقراری
- کاهش دامنه توجه و مشکل در تمرکز
- افزایش رفتار اجباری
- شروع نظرات منفی و خودانتقادی
- شروع سردرگمی و گیجی
- از دست دادن انرژی، خستگی و کاهش انگیزه برای زندگی
- از دست دادن توانایی انجام وظایف با چند مرحله
- از دست دادن تعادل و هماهنگی
- توسعه تشنج
تشخیص
تشخیص بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون به دلیل ناتوانی ذهنی در حال حاضر می تواند چالش برانگیز باشد. دانش اعضای نزدیک خانواده برای پزشک بسیار مهم است زیرا آنها اغلب اولین کسانی هستند که متوجه تغییرات در رفتار و توانایی های عزیزشان می شوند. برای ارزیابی جامع باید با یک متخصص حافظه مشورت شود. ارزیابی معمولاً شامل موارد زیر است:
- تست های اقتباسی “تفکر” برای افراد مبتلا به سندرم داون
- آزمایشات آزمایشگاهی و مطالعات تصویربرداری برای رد سایر علل علائم
- بررسی دقیق وضعیت پایه فکری و عملکردی بیمار، مستند شده در سن ۳۵ سالگی، برای مقایسه با هر گونه تغییر در آینده
- مجله تغییرات رفتاری که توسط خانواده نگهداری می شود، که می تواند به عنوان مرجع برای پزشک استفاده شود
درمان
در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای درمان بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون تایید نشده است. دو دسته از داروها، مهارکننده‌های کولین استراز (دونپزیل، ریواستیگمین و گالانتامین) و ممانتین آنتاگونیست گیرنده NMDA (Namenda®)، برای مدیریت بیماری آلزایمر در جمعیت عمومی استفاده می‌شوند، اما کارایی محدودی در این جمعیت دارند. شواهدی برای حمایت از استفاده از مهارکننده‌های کولین استراز در بیماران مبتلا به سندرم داون وجود ندارد و ممانتین در یک کارآزمایی بالینی بزرگ هیچ فایده‌ای را نشان نداد. تحقیقات آینده برای شناسایی درمان‌های مؤثرتر متناسب با این جمعیت مورد نیاز است.
دستورالعمل های آینده
چندین دارو که تغییرات ژنتیکی و شیمیایی در مغز مرتبط با سندرم داون و بیماری آلزایمر را هدف قرار می دهند، در حال حاضر در مراحل اولیه آزمایشات بالینی هستند. این داروها امیدوار کننده هستند، اما قبل از اینکه بتوان آنها را برای استفاده در این جمعیت بیمار توصیه کرد، سالهای زیادی آزمایش لازم است. علاوه بر این، توسعه ابزارهای تشخیصی بهتر و روش‌های نظارتی برای شناسایی دقیق شروع بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون ضروری است. علاوه بر این، تحقیقات باید بر درک مکانیسم‌های خاص پیشرفت بیماری در این جمعیت برای طراحی مداخلات هدفمندتر تمرکز کند.
کلام پایانی
افراد مبتلا به سندرم داون به دلیل وجود یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ و تولید بیش از حد پپتیدهای آمیلوئید بتا، خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌دهند. علائم بیماری آلزایمر در این جمعیت ممکن است با علائمی که در جمعیت عمومی دیده می شود متفاوت باشد. به دلیل ناتوانی ذهنی و فقدان درمان های تایید شده، تشخیص مشکل است. تحقیقات بیشتر برای توسعه ابزارهای تشخیصی بهتر، روش‌های نظارتی و درمان‌های مؤثرتر متناسب با این جمعیت مورد نیاز است.
سوالات رایج
۱. آیا افراد مبتلا به سندرم داون در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر هستند؟
بله، افراد مبتلا به سندرم داون در مقایسه با جمعیت عمومی به طور قابل توجهی در معرض خطر ابتلا به بیماری آلزایمر هستند. حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به سندرم داون در دهه ۵۰ زندگی خود به آلزایمر مبتلا می شوند و این تعداد در ۶۰ سالگی به حدود ۵۰ درصد افزایش می یابد.
۲. چه عوامل ژنتیکی و بیولوژیکی در افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون نقش دارند؟
وجود یک نسخه اضافی از کروموزوم ۲۱ در افراد مبتلا به سندرم داون به افزایش خطر ابتلا به بیماری آلزایمر کمک می کند. این کروموزوم حامل چندین ژن مسئول جنبه های فرآیند پیری است، از جمله ژن هایی که پروتئین پیش ساز آمیلوئید (APP) را تولید می کنند. تولید بیش از حد APP منجر به افزایش تشکیل پپتیدهای آمیلوئید بتا (Aβ) می‌شود که به عنوان پلاک‌هایی در مغز، مشخصه بیماری آلزایمر، شناخته می‌شوند.
۳. علائم بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون چیست و چه تفاوتی با علائم مشاهده شده در جمعیت عمومی دارد؟
علائم بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون ممکن است با علائم مشاهده شده در جمعیت عمومی متفاوت باشد. در حالی که از دست دادن حافظه ممکن است اولین تغییری نباشد که متوجه می‌شوید، تغییرات در شخصیت، رفتار و عملکرد کلی ممکن است شاخص‌های اولیه باشند. علائم دیگر عبارتند از کاهش علاقه به تعامل اجتماعی، علاقه کمتر به سرگرمی ها، تغییر در الگوی خواب، کاهش تمرکز، تحریک پذیری، از دست دادن مهارت ها، و شروع تشنج و غیره.
۴. چگونه می توان بیماری آلزایمر را در افراد مبتلا به سندرم داون تشخیص داد؟
تشخیص بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون به دلیل ناتوانی ذهنی آنها چالش برانگیز است. ارزیابی جامع توسط متخصص حافظه، شامل تست‌های “تفکر” سازگار، تست‌های آزمایشگاهی، مطالعات تصویربرداری و بررسی وضعیت پایه فکری و عملکردی بیمار، ضروری است. اعضای نزدیک خانواده باید دفترچه ای از تغییرات رفتاری داشته باشند تا به فرآیند تشخیص کمک کنند.
۵. در حال حاضر چه درمان هایی برای بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون وجود دارد و چه درمان هایی در آینده در حال بررسی است؟
در حال حاضر هیچ داروی خاصی برای درمان بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون تایید نشده است. مهارکننده های کولین استراز و ممانتین که در جمعیت عمومی استفاده می شود، در این جمعیت کارایی محدودی دارند. تحقیقات آینده بر روی تولید داروهایی متمرکز است که تغییرات ژنتیکی و شیمیایی در مغز مرتبط با سندرم داون و بیماری آلزایمر را هدف قرار می‌دهند. این داروها در مراحل اولیه کارآزمایی‌های بالینی هستند، اما قبل از اینکه بتوان آنها را برای استفاده در این جمعیت بیمار توصیه کرد، نیاز به آزمایش بیشتری دارند. علاوه بر این، تحقیقات باید بر بهبود ابزارهای تشخیصی و روش‌های نظارتی برای تشخیص زودهنگام بیماری آلزایمر در افراد مبتلا به سندرم داون تمرکز کند.
