آفت دهان که به‌عنوان زخمهای آفتی یا استوماتیت آفتی نیز شناخته می‌شوند، زخمهای کوچک، اما دردناکی هستند که در داخل دهان ظاهر می‌شوند. این زخمهای مزاحم را می‌توان روی زبان، گونه‌های داخلی، لب‌ها و حتی در پشت گلو مشاهده کرد. از نظر بصری، آنها به صورت لکه های کوچک سفید، خاکستری یا مایل به زرد ظاهر می شوند که با حاشیه قرمز احاطه شده اند.
این زخم های کوچک آزاردهنده بسیار شایع هستند و حدود ۲۰ درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می دهند. جالب اینجاست که زنان بیشتر از مردان به آفت‌های شانکر مبتلا می‌شوند. پیشنهاد شده است که حساسیت به این زخمهای دهانی ممکن است از طریق خانواده‌ها منتقل شود، به این معنی که اگر افراد شما مستعد ابتلا به این زخم‌ها هستند، ممکن است شما نیز مستعد ابتلا به آن باشید.
سه نوع آفت چیست؟
آفت‌ها مانند تبخال (تاول‌های تب) نیستند که عفونت ناشی از ویروس هرپس هستند و مسری هستند.
آفت‌ها مسری نیستند و به سه نوع تقسیم می‌شوند:
- اندازه زخم های جزئی از ۳ تا ۱۰ میلی متر است و شایع ترین نوع آفت است. ضایعات ۱۰ تا ۱۴ روز طول می کشد و بدون ایجاد اسکار بهبود می یابند.
- زخمهای اصلی بزرگتر و عمیق‌تر از زخمهای جزئی هستند ، حاشیه‌ای نامنظم دارند و قطر آنها بیش از ۱۰ میلی‌متر است. زخمهای بزرگ ممکن است هفته‌ها تا ماه‌ها طول بکشد تا بهبود یابد و بعد از بهبودی، جای زخم باقی بماند.
- زخم های هرپتی فرم با گروه های بزرگی از زخم های متعدد مشخص می شوند. اینها زخمهای کوچکی هستند (۲ تا ۳ میلی متر) اما ممکن است به طور همزمان ۱۰۰ زخم وجود داشته باشد (آنها می توانند به یک یا چند زخم بزرگ تبدیل شوند). آنها تمایل دارند بدون ایجاد اسکار بهبود پیدا کنند.
دلایل اصلی ایجاد آفت چیست؟
علت بیشتر آفت‌ها به خوبی شناخته نشده است و عوامل متعددی ممکن است باعث ایجاد زخم شوند.
برخی از علل احتمالی آفت دهان عبارتند از:
- آسیب به دهان ممکن است باعث ایجاد آفت های ساده شود. آسیب می تواند ناشی از مسواک زدن شدید دندان، کار دندانپزشکی، بریس یا دندان مصنوعی یا یک حادثه ورزشی باشد.
- غذاهای اسیدی، از جمله مرکبات، ممکن است باعث ایجاد آفت شوند یا آن را بدتر کنند.
- حساسیت یا آلرژی غذایی (از غذاهای بسیار اسیدی گرفته تا شکلات و قهوه)
- رژیم های غذایی کم ویتامین B12، روی، فولات (اسید فولیک) یا آهن
- خمیر دندان حاوی سدیم لوریل سولفات
- آلرژی به باکتری های خاص در دهان
- هورمون ها
- استرس عاطفی
- سیگار کشیدن
- بیماری های دستگاه گوارش مانند بیماری سلیاک یا بیماری کرون
- اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک یا بیماری بهجت
- سایر نقاط ضعف سیستم ایمنی مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا، HIV/AIDS یا پیوند عضو
- شرایط سیستمیک مانند بیماری کرون یا کمبودهای تغذیه ای
- سرطان دهان
- برخی از داروها ممکن است باعث ایجاد آفت شوند، از جمله:
- آسپرین
- داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)
- مسدود کننده های بتا
- نیکوتین خوراکی
- داروهای شیمی درمانی
- داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی
- پنی‌سیلامین
- داروهای سولفا
- فنی توئین
- برونکودیلاتورهای آنتی کولینرژیک
- مهارکننده های تجمع پلاکتی
- وازودیلاتورها
- مهارکننده های پروتئاز
- آنتی بیوتیک ها
- ضد رتروویروس ها
- داروهای ضد فشار خون
آیا آفت ناشی از بیماری‌های مقاربتی است؟
آفت‌ها مانند بیماری‌های مقاربتی نیستند، که عفونت‌هایی هستند که می‌توانند از طریق صمیمیت جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی منتقل شوند. در حالی که برخی از بیماری های مقاربتی ممکن است به صورت زخم یا زخم در ناحیه دهان یا گلو ظاهر شوند، این ضایعات دارای ویژگی های متمایز از زخم های شانکر هستند و نیاز به مراقبت های پزشکی جداگانه دارند. تمایز بین دو نوع زخم برای اطمینان از درمان و مراقبت مناسب برای سلامت و رفاه فرد مهم است.
علائم آفت دهان چیست؟
آفت دهان زخم های دردناک داخل دهان هستند. آنها ممکن است روی زبان، پوشش گونه ها، لثه ها، داخل لب ها یا کام نرم پشت سقف دهان ایجاد شوند.
علائم رایج آفت دهان شامل موارد زیر است:
- تا ۲۴ ساعت قبل از ظاهر شدن زخم، احساس سوزش، گزگز یا گزگز
- زخم های دهانه مانند سفید، خاکستری یا زرد با حاشیه قرمز
- زخم ها معمولا دردناک هستند
- مشکل در صحبت کردن، خوردن یا بلعیدن
علائم کمتر رایجی که می توانند نشان دهنده عفونت زمینه ای جدی تری نیز باشند عبارتند از:
- تب
- تورم غدد لنفاوی
- سستی
- کاهش وزن
- عفونت برفک در دهان یا گلو
اگر هر یک از این علائم را دارید باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید.
اگر زخم های شما به شرح زیر است با پزشک یا دندانپزشک خود تماس بگیرید:
- بزرگتر از حد معمول
- در حال گسترش
- ماندگاری بیش از سه هفته
- ایجاد درد شدید حتی پس از مصرف داروهای مسکن بدون نسخه
- ایجاد مشکل در نوشیدن مایعات کافی برای هیدراته ماندن
- همراه با تب
آیا آفت دهان مسری است؟
آفت دهان مسری نیست. انتقال فرد به فرد وجود ندارد. به نظر می رسد که آفت دهان زمانی در فرد ایجاد می شود که محرک های خاصی رخ دهد (مانند تغییرات هورمونی، استرس، یا قرار گرفتن در معرض برخی غذاها یا مواد شیمیایی). افرادی که دچار آفت می شوند ممکن است همان محرک هایی را نداشته باشند که باعث ایجاد آفت در افراد دیگر می شود.
آیا زخم های شانکر همان تبخال (تب تاول) هستند؟
خیر، زخم های شانکر همان تبخال (تاول های تب) نیستند.
- آفت دهان در داخل دهان ایجاد می شود و مسری نیست.
- تاول های تب عفونتی هستند که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می شوند، بیشتر روی لب ها و خارج از دهان ایجاد می شوند و بسیار مسری هستند.
پزشکان چگونه آفت دهان را تشخیص می دهند؟
اگر زخمهای شانکر شما زخمی شد، باید به پزشک یا دندانپزشک خود مراجعه کنید:
- بزرگ هستند
- مکرر عود کند
- اغلب قبل از بهبودی کامل پیرهای شما ایجاد می شود
- بیش از ۲ هفته ماندگاری داشته باشد
- به جای داخل دهان روی لب هایتان ظاهر شود
- فوق العاده دردناک هستند
- خوردن یا نوشیدن را سخت کنید
- همراه با تب همراه باشید
اگر متوجه شدید که دچار آفت‌های عودکننده شانکر می‌شوید، لازم است در نظر داشته باشید که ممکن است یک علت پزشکی زمینه‌ای وجود داشته باشد. در حالی که ژنتیک می‌تواند در مستعد کردن برخی افراد به آفت‌های شانکر نقش داشته باشد، بیماری‌های خاصی که بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند، مانند لوپوس، بیماری کرون، بیماری سلیاک یا HIV/AIDS نیز می‌توانند در بروز آنها نقش داشته باشند.
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی یا دندانپزشک شما می‌تواند با تجویز آزمایش‌ها و انجام یک ارزیابی کامل به تعیین اینکه آیا دلیل پزشکی پشت زخمهای عودکننده شانکر شما وجود دارد یا خیر، کمک کند. مهم است که زخم های مکرر شانکر را فقط به عنوان یک مسئله جزئی نادیده نگیرید، زیرا می تواند نشانه ای از یک نگرانی اساسی برای سلامتی باشد که باید مورد توجه قرار گیرد. اگر در مورد فراوانی زخمهای شانکر خود نگران هستید، حتماً به دنبال راهنمایی حرفه‌ای باشید.
چه داروهای موضعی با نسخه و بدون نسخه، آفت دهان را درمان می کنند؟
ژل ها یا پمادهای موضعی برای زخم های شانکر برای تسکین درد، کاهش التهاب و جلوگیری از عفونت استفاده می شود.
- داروهای ضد درد موضعی:برای تسکین درد، ژل های حاوی مواد فعال مانند بنزوکائین (موجود در محصولاتی مانند اورجل و اوراباس) یا لیدوکائین (عامل بی حسی) را می توان مستقیماً روی زخم شانکر اعمال کرد. این داروهای بدون نسخه به کاهش درد و ناراحتی کمک می‌کنند، در حالی که چسب‌های چسبنده (مانند پوشش شانکر) نه تنها تسکین می‌دهند، بلکه در حین التیام زخم از آن محافظت می‌کنند.
- داروهای ضد التهابی موضعی: در مواردی که التهاب نگران کننده است، می توان داروهای موضعی حاوی استروئیدهایی مانند تریامسینولون استونید یا فلوسینونید را برای کاهش تورم توصیه کرد. این داروها معمولاً نیاز به نسخه دارند و باید طبق دستور یک متخصص مراقبت های بهداشتی استفاده شوند.
- آنتی بیوتیک های موضعی: اگر خطر عفونت باکتریایی وجود داشته باشد، آنتی بیوتیک های موضعی ممکن است توسط پزشک یا دندانپزشک تجویز شود. علائم عفونت، مانند قرمزی، پوسته پوسته شدن، ترشحات چرک یا تب، باید به دقت تحت نظر گرفته شود و برای جلوگیری از عوارض، به سرعت درمان شود.
- دهان را با پراکسید هیدروژن : دهانشویه های حاوی پراکسید هیدروژن نیز ممکن است برای پاکسازی و ضد عفونی ناحیه آسیب دیده توصیه شود. هدف این درمان ها تسکین و حمایت از بهبودی در حین مدیریت علائم مرتبط با زخم های شانکر است. رعایت دقیق توصیه ها و دستورالعمل های پزشکی هنگام استفاده از داروهای موضعی برای اطمینان از نتایج مطلوب بسیار مهم است.
چندین داروی خوراکی ممکن است به تسکین علائم آفت کمک کنند، مانند:
- داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن (ادویل)، استامینوفن (تیلنول) یا ناپروکسن (Aleve) می توانند برای کمک به ناراحتی ناشی از زخم های شانکر استفاده شوند.
- قرص‌های روی یا ویتامین‌های B و C نیز ممکن است به تسکین علائم آفت کمک کنند، مخصوصاً اگر به دلیل کمبود مواد مغذی باشد.
چه داروهای خوراکی برای درمان آفت دهان وجود دارد؟
داروهای خوراکی مختلفی وجود دارند که می‌توانند ناراحتی ناشی از زخمهای شانکر را تسکین دهند. به عنوان مثال، مسکن‌های بدون نسخه مانند ایبوپروفن، استامینوفن یا ناپروکسن می‌توانند در کاهش درد ناشی از زخمهای شانکر موثر باشند. علاوه بر این، مکمل‌هایی مانند قرص‌های روی، ویتامین B و ویتامین C نیز می‌توانند مفید باشند، به خصوص اگر زخم‌ها با کمبودهای تغذیه‌ای مرتبط باشند. این درمان‌ها می‌توانند به تسکین علائم و بهبود سریع‌تر زخمهای شانکر کمک کنند و مدیریت ناراحتی ناشی از آن را آسان‌تر کنند.
چه درمان های طبیعی یا خانگی آفت را درمان می کند؟
در بیشتر موارد، آفت‌های شانکر نیازی به درمان ندارند، و برای خلاص شدن از شر آفت نیازی به انجام کار خاصی نیست، زیرا معمولاً خود به خود بهبود می‌یابد. برای کمک به تسکین درد و التهاب آفت‌ها می‌توان از درمان‌های خانگی استفاده کرد.
اگر قبلاً زخم شانکر دارید، درمان‌های خانگی وجود دارد که می‌تواند به کاهش درد یا تحریک ناشی از زخم و تسریع بهبودی کمک کند:
- داروهای موضعی که مستقیماً روی زخم استفاده می شوند، دهانشویه ها و داروهای خوراکی می توانند درد یا التهاب را تسکین دهند.
- برای تسکین درد، اجازه دهید تکه های یخ به آرامی در دهان شما حل شود.
- از غذاهای اسیدی مانند مرکبات یا غذاهای تند که ممکن است زخم را تشدید کنند، خودداری کنید.
- در صورت وجود هر گونه کمبود ویتامین (پزشک می تواند آن را آزمایش کند)، مکمل را طبق دستور مصرف کنید.
- دندان ها را به آرامی مسواک بزنید و از مسواک هایی با موهای نرم استفاده کنید.
- از خمیر دندان و دهانشویه هایی استفاده کنید که حاوی سدیم لوریل سولفات نباشد.
- یکی دیگر از درمان های خانگی این است که شیر منیزیا را با مایع بنادریل مخلوط کرده و از آن به عنوان دهان شویه استفاده کنید. اطمینان حاصل کنید که آبکش را قورت ندهید زیرا بنادریل باعث خواب آلودگی می شود. همچنین می توانید شیر منیزیا را مستقیماً با یک سواب پنبه بر روی زخم شانکر بمالید.
- دهان خود را با آب نمک یا جوش شیرین شستشو دهید. ۱ قاشق چایخوری جوش شیرین را در ½ فنجان آب مخلوط کنید و بشویید.
- سایر درمان‌های طبیعی عبارتند از: دهانشویه گلدن‌سیل، شیرین‌بیان غرغره‌شده در آب گرم و آب‌شویه‌های آب نمک.
- قرص های روی ممکن است به تسکین و تسریع زمان بهبود کمک کنند. به کودکان خردسال پاستیل ندهید، زیرا ممکن است خطر خفگی را ایجاد کند.
- ویتامین C ، ویتامین B کمپلکس و لیزین را می توان در اولین ظاهر شدن ضایعات به صورت خوراکی مصرف کرد و ممکن است به تسریع بهبود کمک کند.
- گیاه مریم گلی و بابونه را در آب دم کرده و چهار تا شش بار در روز از آنها به عنوان دهانشویه استفاده کنید.
- گیاه اکیناسه ممکن است به سرعت بهبودی کمک کند.
- آب هویج، کرفس و طالبی نیز ممکن است مفید باشد.
قبل از استفاده از هر گونه درمان خانگی با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنید زیرا بسیاری از آنها از نظر علمی آزمایش نشده یا اثربخشی آنها ثابت نشده است.
آیا دهان شویه به آفت کمک می کند؟
چندین محلول دهانشویه ممکن است برای درمان علائم زخم شانکر استفاده شود، از جمله:
- سوسپانسیون دیفن هیدرامین (مایع آلرژی بنادریل) بدون نسخه موجود است و می تواند به عنوان دهان شویه استفاده شود زیرا دارای اثرات بی حس کننده موضعی بر روی بافت دهان و زخم شانکر است. سوسپانسیون را در دهان خود قرار دهید، آن را به مدت ۳۰ ثانیه تا یک دقیقه بچرخانید و آن را تف کنید. محلول شستشو را قورت ندهید.
- دهانشویه های ضد التهابی استروئیدی ممکن است برای کمک به کاهش التهاب زخم ها تجویز شود.
- شستشوی آنتی بیوتیکی تتراسایکلین ممکن است تجویز شود و نشان داده شده است که درد را تسکین می دهد و باعث بهبود زخم های شانکر می شود. اگر باردار هستید، افرادی که به تتراسایکلین آلرژی دارند، یا اگر فرد مبتلا به زخم شانکر کودک زیر ۱۶ سال است، از تتراسایکلین استفاده نکنید.
پیش آگهی آفت دهان چیست؟
آفت‌های دهانی اغلب یک مزاحم موقتی هستند و معمولاً برای یک یا دو هفته باقی می‌مانند. اگرچه، آفت‌های بزرگتر می‌توانند کاملاً سرسخت باشند و تا ۶ هفته در اطراف باقی بمانند. به طور معمول، این زخم های مزاحم خود به خود و بدون هیچ مداخله ای بهبود می یابند. اما اگر متوجه شدید که با آفت‌های مکرر شانکر یا زخم‌هایی که به نظر می‌رسد بعد از چند هفته از بین نمی‌روند دست و پنجه نرم می‌کنید، ممکن است زمان آن فرا رسیده باشد که به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
چگونه می توانید از آفت دهان جلوگیری کنید؟
اگر دچار آفت می شوید، اقداماتی وجود دارد که می توانید برای جلوگیری از عود آنها انجام دهید.
- از خوردن غذاهایی که دهان شما را تحریک می کنند خودداری کنید
- رژیم غذایی متعادل داشته باشید
- مرتب مسواک بزنید و نخ دندان بکشید
- از خمیر دندان و دهانشویه هایی که حاوی سدیم لوریل سولفات هستند خودداری کنید
- در صورت داشتن بریس از موم ارتودنسی برای محافظت از دهان خود استفاده کنید
- سعی کنید استرس خود را کاهش دهید
- هر گونه شرایط زمینه ای که باعث ایجاد آفت می شود را مدیریت کنید
