شریان های بدن شما خون را از قلب به بافت ها و اندام های مختلف منتقل می کنند. برعکس، وریدها مسئول انتقال خون به سمت قلب هستند. در داخل وریدها، دریچه هایی وجود دارد که از جریان خون در جهت معکوس جلوگیری می کند.
عوامل مختلفی می توانند منجر به نارسایی وریدی شوند که ترومبوز ورید عمقی و وریدهای واریسی شایع ترین علل آن هستند. با وجود داشتن سابقه خانوادگی نارسایی وریدی، اقدامات ساده ای وجود دارد که می توانید برای به حداقل رساندن احتمال ابتلا به این بیماری اتخاذ کنید.
علل نارسایی وریدی
نارسایی وریدی بیشتر در اثر لخته شدن خون یا واریس ایجاد می شود. در وریدهای سالم، ماهیچه‌ها به پمپ کردن جریان مداوم خون از اندام‌ها به سمت قلب کمک می‌کنند، که با کمک دریچه‌های یک طرفه در داخل وریدهای پا، از جریان برگشتی جلوگیری می‌کند.
علل اولیه نارسایی وریدی شامل موارد قبلی لخته شدن خون و وجود وریدهای واریسی است. هنگامی که جریان خون مسدود می شود، مثلاً در مورد لخته خون، خون در زیر لخته تجمع می یابد و به طور بالقوه منجر به نارسایی وریدی می شود. در وریدهای واریسی، دریچه‌ها اغلب از بین می‌روند یا دچار اختلال می‌شوند و باعث نشت خون از طریق دریچه‌های آسیب‌دیده می‌شوند.
در برخی موارد، ضعف در عضلات پا که مسئول راندن خون به جلو هستند نیز می‌تواند به نارسایی وریدی کمک کند. این عارضه در زنان بیشتر از مردان است و احتمال بروز آن در بزرگسالان بالای ۵۰ سال بیشتر است.
سایر عوامل خطر عبارتند از:
- لخته شدن خون
- رگهای واریسی
- چاقی
- بارداری
- سیگار کشیدن
- سرطان
- ضعف عضلانی، آسیب پا، یا تروما
- تورم ورید سطحی (فلبیت)
- سابقه خانوادگی نارسایی وریدی
- نشستن یا ایستادن برای مدت طولانی بدون حرکت
علائم نارسایی وریدی
علائم نارسایی وریدی عبارتند از:
- تورم پاها یا مچ پا (ادم)
- دردی که با ایستادن بدتر می شود و با بالا بردن پاها بهتر می شود
- گرفتگی عضلات پا
- درد، ضربان، یا احساس سنگینی در پاهای خود
- خارش پاها
- پاهای ضعیف
- ضخیم شدن پوست روی پاها یا مچ پاها
- پوستی که تغییر رنگ می دهد، به خصوص در اطراف مچ پا
- زخم های پا
- رگ های واریسی
- احساس سفتی در ساق پا
نارسایی وریدی چگونه تشخیص داده می شود؟
پزشک شما یک معاینه فیزیکی انجام می دهد و سوابق پزشکی کامل شما را جمع آوری می کند تا تشخیص دهد که آیا نارسایی وریدی دارید یا خیر.
آنها همچنین ممکن است آزمایش های تصویربرداری را برای شناسایی دقیق ریشه مشکل درخواست کنند. آزمایش اولیه اغلب یک سونوگرافی دوبلکس است.
سونوگرافی دوبلکس برای ارزیابی سرعت و جهت جریان خون در وریدها استفاده می شود. در طی این آزمایش، یک تکنسین ژل را روی پوست می‌مالد و سپس یک دستگاه کوچک دستی (مبدل) را روی آن ناحیه فشار می‌دهد. مبدل از امواج صوتی استفاده می کند که به کامپیوتر باز می گردد و تصاویری از جریان خون تولید می کند.
به طور معمول، سونوگرافی دوبلکس به تنهایی برای تشخیص نارسایی وریدی کافی است.
در برخی موارد، توموگرافی کامپیوتری و ونوگرافی رزونانس مغناطیسی ممکن است بعد از سونوگرافی دوبلکس برای ارائه نمای دقیق تری از آناتومی پیچیده ورید قبل از هر مداخله استفاده شود. این تکنیک های تصویربرداری از اشعه ایکس یا اسکن رزونانس مغناطیسی برای ایجاد تصویری از رگ های خونی شما استفاده می کنند.
نحوه درمان نارسایی وریدی
درمان به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله دلیل این بیماری، وضعیت سلامتی و سابقه شما. عوامل دیگری که پزشک شما در نظر خواهد گرفت عبارتند از:
- علائم خاص شما
- سن شما
- شدت وضعیت شما
- چقدر خوب می توانید داروها یا روش ها را تحمل کنید
درمان معمولی برای نارسایی وریدی جوراب‌های فشاری تجویزی (جوراب واریس) است. این جوراب‌های الاستیک به مچ پا و ساق پا فشار می‌آورند و به بهبود جریان خون و کاهش تورم پا کمک می‌کنند.
جوراب های فشاری در طول ها و استحکام های مختلف موجود هستند. پزشک به شما در تعیین مناسب ترین نوع جوراب فشاری برای برنامه درمانی شما کمک می کند.
درمان نارسایی وریدی می تواند شامل چندین استراتژی مختلف باشد:
۱. بهبود جریان خون
در اینجا چند نکته برای بهبود جریان خون وجود دارد:
- تا حد امکان پاهای خود را بالا نگه دارید.
- برای اعمال فشار به ساق پا از جوراب های فشاری استفاده کنید.
- هنگام نشستن پاهای خود را روی هم نگذارید.
- به طور منظم ورزش کنید.
۲. دارو درمانی
همچنین تعدادی دارو وجود دارد که ممکن است به افرادی که این بیماری را دارند کمک کند. این شامل:
- دیورتیک ها: داروهایی که مایع اضافی را از بدن شما می گیرند و سپس از طریق کلیه ها دفع می شوند
- داروهای ضد انعقاد: داروهایی که خون را رقیق می کنند
- پنتوکسی فیلین (ترنتال): دارویی که به بهبود جریان خون کمک می کند
۳. عمل جراحی
گاهی اوقات موارد جدی تر نارسایی وریدی نیاز به جراحی دارد. پزشک شما ممکن است یکی از انواع جراحی زیر را پیشنهاد کند:
- ترمیم وریدها یا دریچه ها با جراحی
- برداشتن ورید آسیب دیده
- جراحی اندوسکوپی کم تهاجمی: جراح یک لوله نازک با دوربین روی آن وارد می کند تا به دیدن و بسته شدن رگ های واریسی کمک کند.
- بای پس ورید: یک ورید سالم از جای دیگری در بدن شما پیوند زده می شود. به طور کلی فقط در قسمت بالای ران و فقط به عنوان آخرین گزینه برای موارد بسیار شدید استفاده می شود.
- جراحی لیزری: یک روش درمانی نسبتاً جدید که از لیزر برای محو کردن یا بستن ورید آسیب دیده با امواج شدید نور در یک مکان کوچک و خاص استفاده می کند.
۴. فلبکتومی سرپایی
این روش سرپایی (شما مجبور نخواهید بود شب را در بیمارستان بگذرانید) شامل این است که پزشک نقاط خاصی را روی پای شما بی‌حس می‌کند و سپس سوراخ‌های کوچکی ایجاد می‌کند و رگهای واریسی کوچک‌تر را از بین می‌برد.
۵. اسکلروتراپی
این رویکرد درمانی معمولاً برای موارد پیشرفته نارسایی وریدی استفاده می شود.
اسکلروتراپی شامل تزریق یک ماده شیمیایی به ورید آسیب دیده است که باعث ناتوانی آن در حمل خون می شود. در نتیجه، گردش خون به وریدهای دیگر هدایت می شود و ورید آسیب دیده در نهایت جذب بدن می شود. این روش برای از بین بردن وریدهای کوچک تا متوسط با تزریق یک ماده شیمیایی به ورید آسیب دیده و در نتیجه از حمل خون جلوگیری می کند.
۶. روش های کاتتر
در موارد شدیدتر، پزشک ممکن است روش کاتتر را برای درمان وریدهای بزرگتر انتخاب کند. در طی این فرآیند، یک لوله نازک به نام کاتتر وارد ورید می شود. سپس انتهای کاتتر گرم شده و سپس خارج می شود. این گرما باعث بسته شدن ورید و بسته شدن آن با خارج شدن کاتتر می شود.
چگونه از نارسایی وریدی پیشگیری کنیم؟
اگر سابقه خانوادگی نارسایی وریدی دارید، می توانید اقداماتی را برای کاهش شانس ابتلا به این بیماری انجام دهید:
- برای مدت طولانی در یک وضعیت نمانید. مثلا به طور پیوسته ننشینید یا نایستید. بلند شوید و مرتب حرکت کنید و حالت خود را عوض کنید.
- سیگار نکشید و اگر سیگار می کشید آن را ترک کنید.
- ورزش منظم داشته باشید.
- وزن بدن سالم را حفظ کنید.
