چسبندگی شکمی که به آن چسبندگی صفاقی نیز گفته می شود، یک بیماری شایع پزشکی است که میلیون ها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد. این نوارهای بافت اسکار بین اندام‌ها و بافت‌های شکمی تشکیل می‌شوند و به طور بالقوه باعث چسبیدن آنها به هم می‌شوند. آنها می توانند به عوارض مختلفی از جمله انسداد روده کوچک، درد مزمن و ناباروری منجر شوند. هدف این مقاله ارائه درک جامعی از چسبندگی های شکمی شامل علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری از آن است.
علل چسبندگی شکم
چسبندگی های شکمی معمولاً در نتیجه فرآیند بهبود طبیعی بدن به دنبال آسیب یا التهاب در شکم ایجاد می شود. شایع ترین علت چسبندگی، جراحی شکم، به ویژه جراحی باز (لاپاراتومی) است. در این روش‌ها، جراح یک برش بزرگ ایجاد می‌کند که می‌تواند منجر به ایجاد اسکار بین بافت‌ها و اندام‌های شکمی شود. جراحی لاپاراسکوپی که شامل چندین برش کوچک است، باعث چسبندگی کمتری نسبت به جراحی باز می شود.
عوامل دیگری که می توانند در ایجاد چسبندگی شکمی نقش داشته باشند عبارتند از:
- عفونت های شکمی یا لگنی: عفونت هایی مانند آپاندیسیت، بیماری التهابی لگن (PID) و دیورتیکولیت می توانند باعث ایجاد التهاب در شکم شوند که منجر به ایجاد چسبندگی شود.
- بیماری کرون و کولیت اولسراتیو: بیماری های التهابی روده می توانند باعث التهاب مزمن در شکم شوند و خطر چسبندگی را افزایش دهند.
- پرتودرمانی: پرتودرمانی که برای درمان سرطان در ناحیه شکم استفاده می‌شود، می‌تواند به بافت‌ها آسیب برساند و منجر به ایجاد زخم و چسبندگی شود.
- دیالیز صفاقی: این درمان برای نارسایی کلیه شامل قرار دادن کاتتر در شکم است که می تواند باعث التهاب و چسبندگی شود.
علائم چسبندگی شکم
در بسیاری از موارد، چسبندگی شکم هیچ علامتی ایجاد نمی کند و نیازی به درمان ندارد. با این حال، هنگامی که آنها مشکل ایجاد می کنند، شایع ترین علامت انسداد روده کوچک است. این زمانی اتفاق می افتد که بافت اسکار باعث پیچ خوردن یا باریک شدن حلقه های روده کوچک می شود که منجر به انسداد می شود. علائم انسداد روده کوچک عبارتند از:
- درد شدید شکم.
- گرفتگی.
- نفخ.
- تهوع و استفراغ.
- اتساع شکم (ورم شکم).
- انسداد (ناتوانی در دفع گاز یا اجابت مزاج).
اگر هر یک از این علائم را تجربه کردید، ضروری است که فوراً به پزشک مراجعه کنید، زیرا انسداد روده کوچک بدون درمان فوری می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
تشخیص و آزمایشات چسبندگی شکم
ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما با گرفتن تاریخچه پزشکی دقیق و پرسیدن علائم شما شروع می‌کند. اگر سابقه جراحی شکم دارید و علائم مربوط به انسداد روده کوچک را تجربه می کنید، ممکن است به چسبندگی شکم مشکوک شوند.
مطالعات تصویربرداری می تواند به تشخیص انسداد روده کوچک کمک کند، اما نمی تواند به طور مستقیم چسبندگی شکم را تشخیص دهد. برخی از آزمایشات تصویربرداری مورد استفاده برای تشخیص انسداد عبارتند از:
- اشعه ایکس: می تواند انسداد روده کوچک را نشان دهد و به تعیین شدت انسداد کمک کند.
- توموگرافی کامپیوتری (CT) اسکن: سی تی اسکن تصاویر دقیق تری از شکم ارائه می دهد و می تواند به شناسایی علت انسداد کمک کند.
- هیستروسالپنگوگرام (HSG): این آزمایش برای تشخیص انسداد در رحم یا لوله های فالوپ استفاده می شود که می تواند مربوط به چسبندگی در افرادی باشد که در هنگام تولد زنان تعیین شده اند (AFAB).
تنها راه برای تایید وجود چسبندگی شکمی از طریق جراحی است. در حین جراحی، جراح می تواند حفره شکمی را به صورت بصری بررسی کند و چسبندگی ها را مستقیماً بررسی کند.
درمان و مدیریت چسبندگی شکم
بیشتر چسبندگی های شکمی نیازی به درمان ندارند، زیرا اغلب هیچ علامت یا عارضه ای ایجاد نمی کنند. با این حال، اگر انسداد روده کوچک یا سایر عوارض رخ دهد، ممکن است جراحی لازم باشد. هدف از جراحی برداشتن چسبندگی های ایجاد کننده انسداد و بازگرداندن عملکرد طبیعی روده است.
در برخی موارد، جراحی های اضافی می تواند منجر به ایجاد چسبندگی بیشتر شود. بنابراین، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما به دقت خطرات و مزایای جراحی را بر اساس علائم و سلامت کلی شما می سنجد.
پیشگیری از چسبندگی شکم
جلوگیری از چسبندگی شکم چالش برانگیز است، زیرا بخشی طبیعی از روند بهبودی پس از جراحی یا آسیب شکم است. با این حال، اقداماتی وجود دارد که جراحان می توانند در طول جراحی برای کاهش ایجاد چسبندگی انجام دهند:
- به حداقل رساندن ترومای بافتی: جراحان می توانند از تکنیک هایی برای به حداقل رساندن آسیب به بافت های شکمی در طول جراحی استفاده کنند که ممکن است به کاهش خطر چسبندگی کمک کند.
- استفاده از موانع: جراحان می توانند موانعی را بین سطوح بافت قرار دهند تا از چسبیدن آنها در طول جراحی جلوگیری کنند. موانع به اشکال مختلف از جمله جامد، مایع، ژل و اسپری هستند که در بدن حل می شوند.
- جراحی لاپاراسکوپی: همانطور که قبلا ذکر شد، جراحی لاپاراسکوپی به دلیل برش های کوچکتر و آسیب بافتی کمتر، با چسبندگی کمتری نسبت به جراحی باز همراه است.
علیرغم این اقدامات، برخی از چسبندگی ها اجتناب ناپذیر است و همچنان می تواند پس از جراحی لاپاراسکوپی یا سایر روش های کم تهاجمی ایجاد شود.
چشم انداز و پیش آگهی برای افراد مبتلا به چسبندگی شکم
چشم انداز افراد مبتلا به چسبندگی شکمی به این بستگی دارد که آیا آنها علائم یا عوارض ایجاد می کنند. اگر چسبندگی های گسترده دارید اما علائمی ندارید، ممکن است نیازی به درمان نداشته باشید. با این حال، اگر انسدادهای مکرر روده کوچک یا انسداد کامل را تجربه کنید، ممکن است جراحی لازم باشد.
پیش آگهی برای افراد مبتلا به چسبندگی شکمی که تحت عمل جراحی برای برداشتن چسبندگی قرار می گیرند، به طور کلی خوب است. با این حال، همیشه خطر ایجاد چسبندگی بیشتر پس از جراحی وجود دارد و جراحی های اضافی می تواند این خطر را افزایش دهد.
نتیجه
چسبندگی شکم یک بیماری شایع پزشکی است که می تواند پس از جراحی یا آسیب شکم ایجاد شود. در حالی که اغلب علائمی ایجاد نمی کنند، می توانند منجر به عوارضی مانند انسداد روده کوچک، درد مزمن و ناباروری شوند. تشخیص معمولاً شامل مطالعات تصویربرداری برای شناسایی انسدادها است و درمان ممکن است شامل جراحی برای برداشتن چسبندگی‌های ایجاد کننده انسداد باشد. اقدامات پیشگیرانه، مانند به حداقل رساندن ضربه به بافت و استفاده از موانع در طول جراحی، می تواند به کاهش خطر ایجاد چسبندگی کمک کند. چشم انداز افراد مبتلا به چسبندگی شکمی به شدت علائم و نیاز به جراحی بستگی دارد. برای ایجاد یک برنامه درمانی شخصی و مدیریت علائم یا عوارضی که ممکن است ایجاد شود، همکاری نزدیک با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی ضروری است.
