ارتباط بین اختلال نقص توجه و بیش فعالی (ADHD) و نابینایی بی توجه، یک حوزه تحقیقاتی جذاب است. این پدیده که اغلب به عنوان «کوری تغییر» نامیده می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که فرد به دلیل تثبیت روی چیز دیگری متوجه عناصر غیرمنتظره یا مهم در میدان بینایی خود نشود. در حالی که بی توجهی یک مشخصه تعیین کننده ADHD است، مشخص می شود که برخی از افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در واقع توانایی بالایی برای درک موارد غیرمنتظره از خود نشان دهند. این مقاله به بررسی نتایج مطالعات اخیر در این زمینه و ارائه نظریه هایی برای توضیح این یافته ها می پردازد.
آزمایش “گوریل نامرئی”: یک لحظه محوری
یک آزمایش مهم در اواخر دهه ۹۰، به نام مطالعه “گوریل نامرئی”، موضوع نابینایی بدون توجه را به خط مقدم علم شناختی آورد. شرکت‌کنندگان وظیفه داشتند پاس‌هایی را که گروهی از بسکتبالیست‌ها در زمینی پر هرج و مرج داده بودند، بشمارند. در حالی که نیمی از شرکت کنندگان هر پاس را با دقت گزارش کردند، نیمی دیگر از یک رویداد قابل توجه چشم پوشی کردند – فردی که لباس گوریل پوشیده بود در حال قدم زدن در باشگاه.
پیامدهای این یافته‌ها فراتر از محیط آزمایشی بود، زیرا نشان دادند که حتی زمانی که تمرکز ما بر روی یک کار خاص است، هنوز ممکن است جزئیات حیاتی را که می‌تواند بر آگاهی و تصمیم‌گیری کلی ما تأثیر بگذارد، از دست بدهیم.
ADHD و کوری بدون توجه: یک همبستگی متناقض
وقتی صحبت از ADHD و نابینایی بدون توجه به میان می‌آید، می‌توان پیش‌بینی کرد که افراد مبتلا به ADHD با وظایفی که نیاز به توجه مداوم و شناسایی محرک‌های غیرمنتظره دارند، دست و پنجه نرم می‌کنند. برعکس، تحقیقات محدود نشان می دهد که افراد مبتلا به ADHD ممکن است در این نوع سناریوها در مقایسه با همتایان عصبی خود برتر باشند.
یک مطالعه در سال ۲۰۱۵ نشان داد که دانش‌آموزان مبتلا به ADHD از نظر تشخیص تصاویر غیرمنتظره در طول یک کار، عملکرد بهتری از دانشجویان بدون آن داشتند. اختلافات در تمرکز نشان داده شده توسط افراد ADHD، محققان را به فرضیه “شکارچی در مقابل کشاورز” سوق داد.
فرضیه “شکارچی-کشاورز”: جنبه های تکاملی توجه و تمرکز
با توجه به فرضیه شکارچی-کشاورز، الگوهای توجه و تمرکز افراد مبتلا به ADHD را می توان در یک زمینه تکاملی درک کرد. افراد مبتلا به ADHD در این استعاره به عنوان «شکارچی» در نظر گرفته می‌شوند که در شرایط خاص، مانند کارهای خلاقانه یا فعالیت‌هایی که نیاز به جریان دارند، پتانسیل تمرکز شدید و محدود را دارند. با این حال، آنها فاقد تمرکز پایدار و با شدت کم هستند که معمولاً توسط افراد عصبی یا “کشاورزان” نشان داده می شود.
این نظریه نشان می‌دهد که افزایش توانایی افراد مبتلا به ADHD برای تشخیص محرک‌های ناگهانی و غیرمنتظره ممکن است ریشه در مکانیسم‌های بقای تکاملی داشته باشد. به عنوان شکارچی یا پیشاهنگ، اجداد ما با ویژگی های ADHD مانند باید بسیار هوشیار بوده و نسبت به تغییرات محیطی مانند ظاهر طعمه یا شکارچیان واکنش نشان دهند.
با این حال، ذکر این نکته ضروری است که این یافته ها هنوز حدس و گمان هستند و تحقیقات بیشتری برای تایید یا رد کامل فرضیه شکارچی-کشاورز مورد نیاز است.
تحقیقات اخیر به چالش کشیدن نتیجه گیری های قبلی
در سال ۲۰۲۲، مطالعه‌ای که شامل ۸۴ شرکت‌کننده بود، هیچ ارتباط قابل‌توجهی بین کوری بدون توجه و ADHD پیدا نکرد. هر دو گروه ADHD و غیر ADHD محرک های بینایی غیرمنتظره را تقریباً با سرعت و سرعت یکسان تشخیص دادند. در حالی که یافته‌های مطالعات قبلی ممکن است دلالت بر این داشته باشد که افراد مبتلا به ADHD توانایی بالایی در درک محرک‌های غیرمنتظره دارند، این تحقیق اخیر نشان می‌دهد که تفاوت‌ها در توجه و تمرکز بین افراد مبتلا و بدون ADHD ممکن است آنطور که قبلاً تصور می‌شد واضح نباشد.
پیچیدگی توجه و تمرکز در ADHD
تأثیرات متنوع ADHD بر ادراک بصری سؤالاتی را در مورد ماهیت توجه و تمرکز در افراد مبتلا به وجود می آورد. برخی از محققان استدلال می کنند که افراد مبتلا به ADHD به جای اینکه از کمبود توجه رنج ببرند، ممکن است به سادگی تفاوت های توجهی داشته باشند. در مقایسه با محرک‌های جدید یا غیرمنتظره، توجه آنها ممکن است راحت‌تر جلب شود.
علیرغم سردرگمی پیرامون ماهیت این تفاوت‌های توجهی، توانایی مشاهده تصاویر پیش‌بینی نشده ممکن است مزایای خاصی داشته باشد. برای نشان دادن این نکته، مطالعات گزارش کرده اند که افراد مبتلا به ADHD ممکن است در کارهای خلاقانه یا کارهایی که نیاز به تغییر سریع در تمرکز یا انجام چند کار دارند، برتر باشند.
راهبردهای مقابله با نابینایی بدون توجه
در حالی که نابینایی بدون توجه یک اتفاق رایج است که معمولاً نیازی به درمان ندارد، درک و پرداختن به این پدیده ممکن است به کاهش حوادث ناشی از موقعیت‌های بالقوه خطرناک، مانند تصادفات رانندگی ناشی از رانندگان حواس‌پرتی که متوجه رویدادهای غیرمنتظره نمی‌شوند، کمک کند.
یک مطالعه در سال ۲۰۲۲ نشان داد که یک برنامه مداخله مبتنی بر ذهن آگاهی ۸ هفته ای می تواند خطاهای مربوط به توجه را در جراحان مغز و اعصاب کاهش دهد. چنین برنامه‌هایی اغلب شامل تمرین‌هایی مانند مدیتیشن اسکن بدن، حرکات ذهن‌آمیز و نفس کشیدن هستند که همگی با هدف افزایش آگاهی و مهارت‌های توجه در لحظه حال انجام می‌شوند.
سایر اقدامات عملی برای کاهش نابینایی بی توجه شامل به حداقل رساندن حواس پرتی در حین انجام وظایف، داشتن خواب کافی و اجتناب از موادی است که باعث اختلال در توجه و تمرکز می شوند، مانند الکل و داروهای خواب.
ADHD و مزایای تنوع عصبی
اگرچه چالش‌های مرتبط با ADHD می‌تواند قابل توجه باشد، مهم است که بدانیم این وضعیت می‌تواند جنبه‌های مثبت بسیاری نیز داشته باشد، از جمله تطبیق پذیری، روحیه پر جنب و جوش، و خلاقیت فراوان. در واقع، بسیاری از افراد مبتلا به ADHD متوجه می شوند که وضعیت آنها به شیوه منحصر به فرد تفکر، بیان هنری و توانایی های حل مسئله آنها کمک می کند.
یادگیری درک و پذیرش نقاط قوت ناشی از ADHD می تواند به افرادی که تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته اند کمک کند تا زندگی کامل و موفقی داشته باشند.
نتیجه
رابطه بین ADHD و نابینایی بدون توجه پیچیده است و به دور از درک کامل است. در حالی که برخی تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به ADHD ممکن است حساسیت بیشتری به محرک های غیر منتظره نشان دهند، مطالعات دیگر این یافته ها را زیر سوال می برند. فرضیه شکارچی-کشاورز یک دیدگاه تکاملی جذاب در مورد این تفاوت‌های توجهی ارائه می‌کند، اما تحقیقات بیشتری برای ایجاد درک روشن‌تری از نقش توجه در ADHD لازم است.
همانطور که ما به یادگیری نکات ظریف توجه و تمرکز در ADHD ادامه می دهیم، لازم است به یاد داشته باشیم که افراد مبتلا به این بیماری در کنار چالش هایی که ممکن است با آن مواجه شوند، دارای مجموعه ای منحصر به فرد از نقاط قوت هستند. با تقویت آگاهی از این نقاط قوت و پرداختن به مشکلات مرتبط، می‌توانیم افراد مبتلا به ADHD را برای دستیابی به پتانسیل کامل خود توانمند کنیم.
سوالات متداول
۱. ارتباط بین ADHD و کوری بدون توجه چیست؟
برخی از تحقیقات نشان می دهد که افراد مبتلا به ADHD ممکن است توانایی بالایی برای مشاهده محرک های بینایی غیرمنتظره داشته باشند، اگرچه این یافته به طور جهانی پشتیبانی نمی شود. فرضیه شکارچی-کشاورز پیشنهاد می‌کند که این توانایی می‌تواند ریشه در مکانیسم‌های بقای تکاملی داشته باشد.
۲. آیا ADHD می تواند بر ادراک بصری فرد تأثیر بگذارد؟
بله، ADHD ممکن است به روش های منحصر به فردی بر ادراک بینایی تأثیر بگذارد. در حالی که تحقیقات قبلی نشان داده است که افراد مبتلا به ADHD ممکن است در تشخیص تصاویر غیرمنتظره بهتر عمل کنند، مطالعات اخیر همبستگی واضحی بین ADHD و کوری بدون توجه نشان نداده است.
۳. چگونه برنامه های ذهن آگاهی می توانند به کاهش نابینایی بی توجه کمک کنند؟
مداخلات مبتنی بر ذهن‌آگاهی، مانند مدیتیشن‌های اسکن بدن، حرکات ذهن‌آمیز و تنفس، بر افزایش آگاهی لحظه‌ای تمرکز دارند. با بهبود مهارت های توجه از طریق این شیوه ها، برخی شواهد نشان می دهد که این برنامه ها می توانند خطاهای مربوط به بی توجهی را کاهش دهند.
۴. چه اقدامات عملی می توان برای جلوگیری از نابینایی بدون توجه انجام داد؟
برخی از گام‌های عملی برای کاهش نابینایی بدون توجه شامل به حداقل رساندن حواس‌پرتی در حین انجام کار، داشتن خواب کافی و پرهیز از موادی مانند الکل و داروهای خواب‌آور است که باعث اختلال در توجه و تمرکز می‌شوند.
۵. چگونه افراد مبتلا به ADHD می توانند از نقاط قوت خود استفاده کنند؟
شناخت و پذیرفتن نقاط قوت منحصر به فرد مرتبط با ADHD، مانند تطبیق پذیری، خلاقیت و انرژی، می تواند به افراد کمک کند تا زندگی کامل و موفقی داشته باشند. یادگیری درک ADHD و چگونگی تأثیر آن بر آنها می تواند افراد را توانمند کند تا چالش های خود را بهتر مدیریت کنند و در عین حال نقاط قوت خود را جشن بگیرند.
