پروژسترون هورمونی است که نقش مهمی در چرخه قاعدگی و بارداری دارد. این توسط تخمدان ها و غدد فوق کلیوی تولید می شود و سطح آن در دوران بارداری و پس از تخمک گذاری به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. با این حال، زمانی که سطح پروژسترون بیش از حد بالا می‌رود، می‌تواند باعث ایجاد طیفی از علائم ناخوشایند شود.
یکی از شایع ترین علائم پروژسترون بالا، تورم و حساس شدن سینه ها است. این به این دلیل اتفاق می افتد که پروژسترون رشد سلول های تولید کننده شیر را در سینه ها تحریک می کند، حتی اگر زن باردار نباشد. نفخ یکی دیگر از علائم رایج است، زیرا پروژسترون می تواند باعث حفظ مایعات در بدن شود.
علاوه بر این علائم فیزیکی، سطح بالای پروژسترون نیز می تواند باعث تغییرات عاطفی شود. بسیاری از زنان زمانی که سطح پروژسترون آنها خیلی بالا است، اضطراب، بی قراری و افسردگی را تجربه می کنند. این علائم می تواند خفیف تا شدید باشد و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی زنان تأثیر بگذارد.
شرایط مختلفی وجود دارد که می تواند باعث افزایش سطح پروژسترون شود، از جمله کیست تخمدان و اختلالات غدد فوق کلیوی. در برخی موارد، سطوح بالای پروژسترون می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی تر، مانند بارداری مولار باشد. این یک وضعیت نادر اما خطرناک است که در آن سلول‌های غیرطبیعی در جفت رشد می‌کنند و در صورت عدم درمان می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.
اگر علائم پروژسترون بالا را تجربه می کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. آنها می توانند آزمایش پروژسترون را برای تعیین سطح هورمون شما انجام دهند و به شما در تعیین علت علائم کمک کنند. در برخی موارد، دارو یا درمان های دیگر ممکن است برای کاهش سطح پروژسترون و کاهش علائم شما ضروری باشد.
پروژسترون چیست؟
پروژسترون یک هورمون حیاتی است که نقش مهمی در آماده سازی آندومتر، پوشش داخلی رحم، برای بارداری دارد. این هورمون توسط تخمدان ها و غدد فوق کلیوی تولید می شود و مسئول ضخیم شدن آندومتر در آماده سازی برای لانه گزینی تخمک بارور شده است.
در طول چرخه قاعدگی، سطح پروژسترون به طور طبیعی در نوسان است. پس از تخمک گذاری، سطح پروژسترون برای چند روز افزایش می یابد و دوباره کاهش می یابد. اگر بارداری اتفاق بیفتد، سطح پروژسترون در طول بارداری به افزایش خود ادامه می دهد و در سه ماهه سوم به اوج خود می رسد. در واقع، سطح پروژسترون در زنانی که دارای چند قلو هستند، مانند دوقلو یا سه قلو، می تواند حتی بالاتر باشد (منبع مطلب).
توجه به این نکته ضروری است که در حالی که پروژسترون برای بارداری ضروری است، سطوح بالای این هورمون نیز می تواند باعث ایجاد طیفی از علائم ناخوشایند شود. این علائم می تواند شامل تورم و حساسیت سینه، نفخ، اضطراب، بی قراری و افسردگی باشد. در برخی موارد، سطوح بالای پروژسترون می تواند نشانه ای از یک بیماری جدی تر، مانند بارداری مولار باشد.
علائم پروژسترون بالا
افزایش پروژسترون در حالی که بدن شما برای لقاح آماده می شود با علائم مرتبط با سندرم پیش از قاعدگی یا PMS مرتبط است، از جمله موارد زیر:
- تورم سینه
- حساسیت سینه
- نفخ
- اضطراب یا آشفتگی
- خستگی
- افسردگی
- میل جنسی کم
- افزایش وزن
علائم سطوح بالای پروژسترون ناشی از مشکلات دیگر ممکن است به سختی شناسایی شوند زیرا ممکن است آنها را با دوره یا بارداری خود مرتبط کنید.
علل پروژسترون بالا
پروژسترون بالا نشانه آن است که چیزی سطح این هورمون را درون شما شما را بالا می برد، از جمله موارد زیر:
۱. جایگزینی هورمون
قبل از یائسگی یک مرحله طبیعی از زندگی است که در آن چرخه قاعدگی زنان شروع به تغییر می کند و می تواند باعث ایجاد طیفی از علائم ناراحت کننده شود. یکی از شایع ترین علائم پیش از یائسگی، گرگرفتگی است که می تواند باعث احساس گرما و تعریق ناگهانی شود. تعریق شبانه یکی دیگر از علائم رایج است که می تواند باعث تعریق زیاد و اختلال در خواب شود.
برای کاهش این علائم، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ممکن است درمان جایگزینی هورمونی (HRT) را توصیه کند. درمان جایگزینی هورمونی (HRT) شامل جایگزینی هورمون هایی است که بدن شما دیگر در مقادیر کافی تولید نمی کند. در مورد قبل از یائسگی، این معمولاً به معنای جایگزینی استروژن و پروژسترون است.
استروژن و پروژسترون هورمون های اولیه ای هستند که مسئول تنظیم چرخه قاعدگی هستند. استروژن به تنظیم رشد پوشش داخلی رحم کمک می کند، در حالی که پروژسترون به ضخیم شدن پوشش داخلی در آمادگی برای بارداری کمک می کند. هنگامی که یک زن وارد دوران پیش از یائسگی می شود، سطح استروژن او شروع به کاهش می کند، که می تواند باعث نازک شدن پوشش رحم و چرخه های قاعدگی نامنظم شود.
درمان جایگزینی هورمونی (HRT) می تواند با افزایش سطح پروژسترون به کاهش علائم پیش از یائسگی کمک کند. این می تواند به تنظیم چرخه قاعدگی شما و کاهش علائم گرگرفتگی و تعریق شبانه کمک کند. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که HRT برای همه مناسب نیست و می تواند خطرات و عوارض جانبی بالقوه ای داشته باشد. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما می‌تواند در مورد مزایا و خطرات HRT صحبت کند و به شما کمک کند تشخیص دهید که آیا برای شما مناسب است یا خیر.
۲. داروهای ضد بارداری هورمونی
روش های هورمونی پیشگیری از بارداری، مانند قرص، می تواند بر سطح هورمون زنان تأثیر بگذارد و به مرور زمان باعث افزایش پروژسترون شود. برخی از انواع کنترل بارداری هورمونی بیشتر از سایرین باعث افزایش پروژسترون می شوند.
پروژستین های نسل دوم، مانند لوونورژسترل و نورژسترل، به احتمال زیاد باعث افزایش سطح پروژسترون در طول زمان می شوند. این پروژستین ها معمولاً در ترکیب با استروژن در داروهای ضد بارداری خوراکی استفاده می شوند. از سوی دیگر، پروژستین های نسل اول مانند نورتیندرون و پروژستین های نسل سوم مانند نورژستودن کمتر احتمال دارد سطح پروژسترون را افزایش دهند (منبع مطلب).
توجه به این نکته مهم است که اگرچه کنترل هورمونی هورمونی می‌تواند باعث افزایش پروژسترون شود، این لزوماً به این معنی نیست که علائم پروژسترون بالا را تجربه خواهید کرد. با این حال، اگر علائمی مانند تورم و حساسیت سینه، نفخ، اضطراب، بی قراری یا افسردگی را تجربه می کنید، ممکن است ارزش آن را داشته باشد که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید.
پزشک شما می تواند در مورد مزایا و خطرات انواع مختلف کنترل بارداری هورمونی صحبت کند و به شما کمک کند بهترین گزینه را برای خود تعیین کنید.
۳. بارداری
بارداری زمان تغییرات هورمونی قابل توجهی در بدن زنان است که یکی از بارزترین آنها افزایش تولید پروژسترون است. در مقایسه با زمانی که یک زن باردار نیست، بدن او در طول بارداری حدود ده برابر بیشتر پروژسترون تولید می کند. این افزایش پروژسترون چندین عملکرد مهم را در روند بارداری انجام می دهد.
یکی از نقش های اصلی پروژسترون در دوران بارداری ضخیم کردن پوشش داخلی رحم است که محیطی مغذی برای جنین در حال رشد ایجاد می کند. این فرآیند که به نام decidualization شناخته می شود، برای لانه گزینی موفقیت آمیز جنین در رحم ضروری است. بدون ضخیم شدن دیواره رحم، جنین نمی تواند به درستی بچسبد و رشد کند.
با پیشرفت بارداری، سطوح بالاتر پروژسترون همچنان نقش مهمی در جلوگیری از زایمان زودرس دارد. پروژسترون به تقویت ماهیچه های رحم کمک می کند، که می تواند به تاخیر در زایمان و حفظ امنیت کودک در داخل رحم برای مدت طولانی تری کمک کند.
با این حال، سطوح بسیار بالای پروژسترون در دوران بارداری نیز می تواند نشانه ای از حاملگی جنین های متعدد باشد. این به این دلیل است که بدن برای حمایت از رشد و نمو جنین های متعدد نیاز به تولید پروژسترون بیشتری دارد.
در نتیجه، پروژسترون نقش حیاتی در روند بارداری ایفا می کند، از ضخیم شدن دیواره رحم تا جلوگیری از زایمان زودرس. در حالی که افزایش سطح پروژسترون به طور کلی مفید است، سطوح بسیار بالا می تواند نشانه ای از بارداری چند قلو باشد و ممکن است نیاز به نظارت و مراقبت بیشتری داشته باشد.
۴. کیست های تخمدان
پروژسترون هورمونی است که توسط بدن به ویژه در دوران بارداری تولید می شود. در حالی که افزایش سطح پروژسترون به طور کلی برای بارداری مفید است، اما می تواند نشانه ای از شرایط دیگر باشد. یکی از این شرایط وجود کیست تخمدان است.
کیست های تخمدان کیسه های پر از مایع هستند که می توانند روی تخمدان ها تشکیل شوند. در برخی موارد، این کیست ها می توانند پروژسترون و استروژن تولید کنند که دو هورمون مهم برای بارداری هستند. هنگامی که بدن بیش از حد این هورمون ها را تولید می کند، می تواند منجر به افزایش سطح پروژسترون شود (منبع مطلب).
۵. هیپرپلازی مادرزادی آدرنال
پروژسترون هورمونی است که نقش مهمی در روند بارداری دارد. در حالی که افزایش سطح پروژسترون به طور کلی مفید است، اما می تواند نشانه ای از شرایط دیگر نیز باشد. یکی از این شرایط هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) است که یک بیماری نادر است که غدد آدرنال را تحت تاثیر قرار می دهد.
غدد فوق کلیوی غدد کوچکی هستند که در بالای کلیه ها قرار دارند و هورمون هایی تولید می کنند که برای عملکردهای مختلف بدن مهم هستند. در افراد مبتلا به CAH، آنزیمی از دست رفته به نام ۲۱-هیدروکسیلاز وجود دارد که بر تعادل تولید هورمون تأثیر می گذارد. این می تواند منجر به تولید کم یا تولید بیش از حد هورمون ها از جمله پروژسترون شود.
CAH بسته به شدت بیماری می تواند طیف وسیعی از علائم را ایجاد کند. در موارد شدید، دختران ممکن است با اندام تناسلی مبهم به دنیا بیایند، به این معنی که اندام تناسلی آنها به وضوح مرد یا زن نیست. به عنوان مثال، کلیتوریس ممکن است بزرگتر از حد معمول باشد و شبیه یک آلت تناسلی کوچک باشد، در حالی که لابیاها ممکن است با هم ترکیب شوند و شبیه کیسه بیضه شوند.
افراد مبتلا به اشکال خفیف تر CAH ممکن است علائم اولیه بلوغ یا مشکلات باروری را تجربه کنند. این می تواند شامل شروع زودرس موهای ناحیه تناسلی، رشد سینه ها و سیکل های قاعدگی باشد. در برخی موارد، افراد مبتلا به CAH ممکن است افزایش آکنه یا افزایش وزن را نیز تجربه کنند.
اگر شک دارید که شما یا یکی از نزدیکانتان ممکن است CAH داشته باشید، مهم است که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود صحبت کنید. آنها می توانند آزمایشاتی را برای تشخیص بیماری و ارائه درمان مناسب انجام دهند. در برخی موارد، این ممکن است شامل مصرف دارو برای تنظیم سطح هورمون یا جراحی برای اصلاح ناهنجاری های تناسلی باشد.
در نتیجه، سطوح بالای پروژسترون می تواند نشانه CAH باشد، یک بیماری نادر که غدد فوق کلیوی را تحت تاثیر قرار می دهد. CAH می تواند باعث طیف وسیعی از علائم شود، از جمله دستگاه تناسلی مبهم در موارد شدید و علائم اولیه بلوغ یا مشکلات باروری در موارد خفیف تر. اگر مشکوک هستید که شما یا یکی از نزدیکانتان ممکن است CAH داشته باشید، مهم است که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود برای تشخیص و درمان مناسب صحبت کنید.
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال چقدر شایع است؟
هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (نوع کمبود ۲۱ هیدروکسیلاز) تقریباً از هر ۱۰۰۰۰ تا ۱۵۰۰۰ نفر در ایالات متحده و اروپا ۱ نفر را مبتلا می کند. نوزاد متولد شده در ایالات متحده برای این نوع هیپرپلازی غربالگری می شوند.
۶. بارداری مولار
سطوح بالای پروژسترون می تواند با تعدادی از شرایط مرتبط باشد، از جمله نوع نادری از بارداری به نام حاملگی مولار. بارداری مولار زمانی اتفاق می افتد که جنین به درستی رشد نمی کند و به جای یک جنین سالم، یک تومور غیر سرطانی در رحم رشد می کند.
در بارداری مولار، جفت به طور غیر طبیعی رشد می کند و به دیواره رحم حمله می کند و باعث بزرگ شدن رحم می شود. بافت بارداری همچنین ممکن است سطوح بالایی از پروژسترون تولید کند که می تواند علائمی مانند تهوع، استفراغ و خونریزی واژن را ایجاد کند.
بارداری مولار نسبتاً نادر است و از هر ۱۵۰۰ حاملگی در ایالات متحده یک مورد اتفاق می افتد. آنها در زنان مسن یا کسانی که قبلا سقط جنین یا درمان های ناباروری داشته اند، شایع تر است.
اگر حاملگی مولار به موقع تشخیص داده نشود و درمان نشود، می‌تواند به سایر قسمت‌های بدن سرایت کند و زندگی را به خطر بیندازد. با این حال، با درمان سریع، اکثریت قریب به اتفاق زنان بهبودی کامل پیدا می‌کنند.
درمان بارداری مولار معمولاً شامل جراحی برای برداشتن رحم و جفت است. در برخی موارد، درمان اضافی مانند شیمی درمانی ممکن است برای جلوگیری از گسترش بیماری ضروری باشد.
پروژسترون کم
با افزایش سن (معمولا بعد از ۳۰ سالگی)، تجربه سطوح پایین پروژسترون به جای سطوح بالا، شایع تر می شود. این به این دلیل است که سطح پروژسترون به طور طبیعی در طول زمان کاهش می یابد، که می تواند منجر به افزایش سطح استروژن شود.
سطوح پایین پروژسترون می تواند باعث طیف وسیعی از علائم، به ویژه در حوالی زمان یائسگی شود. این علائم می تواند شبیه علائمی باشد که در دوران یائسگی تجربه می شود و ممکن است شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، تغییرات خلق و خو و خشکی واژن باشد.
قبل از یائسگی، که زمان منتهی به یائسگی است، زمان رایجی برای زنان است که سطوح پایین پروژسترون را تجربه می کنند. در این مدت، تخمدان‌ها استروژن و پروژسترون کمتری تولید می‌کنند که می‌تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم شود.
عوارض جانبی پروژسترون زیاد
پروژسترون زیاد می تواند عوارض جانبی ایجاد کند. اگر پروژسترون مصرف می کنید و هر یک از عوارض جانبی زیر شدید شد یا به مرور زمان برطرف نشد، با پزشک خود صحبت کنید:
- سردرد
- حالت تهوع یا استفراغ
- اسهال یا یبوست
- خستگی
- حساسیت سینه
- درد عضلانی یا مفصلی
- نوسانات خلقی
- ترشحات واژن
- مشکل در ادرار کردن
- آبریزش بینی، عطسه یا سرفه
تشخیص پروژسترون بالا
اندازه گیری سطح پروژسترون در خون یک روش رایج برای تشخیص بیماری های مرتبط با پروژسترون است. با این حال، توجه به این نکته مهم است که سطح پروژسترون می تواند در طول چرخه قاعدگی و در دوران بارداری متفاوت باشد.
در طول چرخه قاعدگی، سطح پروژسترون در یک الگوی قابل پیش بینی افزایش و کاهش می یابد. به منظور اندازه گیری دقیق سطح پروژسترون، آزمایش خون باید در روزهای خاصی از چرخه انجام شود. در برخی موارد، ممکن است چندین آزمایش برای بدست آوردن یک قرائت دقیق لازم باشد.
در دوران بارداری، سطح پروژسترون بسیار بالاتر از دوره قاعدگی است. با این حال، حتی در دوران بارداری، سطح پروژسترون می تواند در طول روز متفاوت باشد. به منظور اندازه گیری دقیق سطح پروژسترون در دوران بارداری، آزمایش خون باید در ساعات مشخصی از روز انجام شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر مشکوک هستید که تعادل هورمونی شما بدون توجه به سن شما از بین رفته است، مهم است که با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنید. پزشک شما می تواند آزمایش های مناسب را سفارش دهد و بر اساس نگرانی های خاص شما توصیه های شخصی ارائه دهد.
اگر مشکلات ناباروری مانند مشکلات تخمک گذاری را تجربه می کنید، به ویژه مهم است که به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
به عنوان مثال، اگر شما بالای ۳۵ سال سن دارید و شش ماه یا بیشتر بدون موفقیت در تلاش برای بارداری بوده اید، یا اگر چندین بار سقط جنین را تجربه کرده اید، ممکن است پزشک بخواهد سطح پروژسترون شما را آزمایش کند.
با این حال، مهم است که به خاطر داشته باشید که هورمون ها می توانند دائماً در نوسان باشند و نتایج خارج از محدوده طبیعی لزوماً نشان دهنده وجود مشکل نیست. بنابراین، مشورت با یک متخصص مراقبت های بهداشتی برای تعیین علت اصلی هرگونه عدم تعادل هورمونی و ایجاد یک برنامه درمانی مناسب ضروری است.
کلام پایانی
سطوح بالای پروژسترون بخشی طبیعی از چرخه قاعدگی و بارداری است. با این حال، در برخی موارد، سطوح بالای پروژسترون می تواند نشانه ای از یک بیماری زمینه ای باشد. اگر علائم مرتبط با سطح بالای پروژسترون را تجربه می کنید و باردار نیستید، مهم است که با پزشک خود صحبت کنید. آنها می توانند به شما در تعیین علت سطوح بالای پروژسترون کمک کنند و تعیین کنند که آیا درمان لازم است یا خیر. مهم است که به هر تغییری در بدن خود توجه کنید و در صورت داشتن هر گونه نگرانی با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنید. با کار کردن با یکدیگر، می‌توانید هرگونه مشکل سلامتی بالقوه را قبل از جدی‌تر شدن شناسایی و برطرف کنید.
