آبسه یک وضعیت پزشکی است که با تجمع چرک در قسمت خاصی از بدن مشخص می شود. این مجموعه از چرک اغلب نتیجه یک عفونت باکتریایی است، اگرچه علل دیگری مانند عفونت های ویروسی، انگلی و قارچی نیز ممکن است مسئول باشند. آبسه ها می توانند روی پوست، دهان یا اطراف اندام های داخلی ایجاد شوند. درک انواع مختلف آبسه، علل، تشخیص، درمان و پیشگیری برای مدیریت موثر این وضعیت بسیار مهم است.
انواع آبسه
آبسه ها را می توان با توجه به محل آنها به انواع مختلفی دسته بندی کرد. برخی از رایج ترین انواع عبارتند از:
۱. آبسه های پوستی:
این آبسه ها در زیر سطح پوست ایجاد می شوند و معمولاً در اثر عفونت باکتریایی ایجاد می شوند که از زخم یا فولیکول مو پخش می شود. نمونه هایی از آبسه های پوستی عبارتند از:
- آبسه زیر بغل: چرک در زیر بغل جمع می‌شود که اغلب به دلیل وضعیتی به نام هیدرادنیت چرکی است.
- آبسه پستان: یک پاکت چرک در بافت پستان تشکیل می شود که می تواند به ویژه در افراد شیرده شایع باشد.
- آبسه های آنورکتال: این آبسه ها در زیر یا اطراف مقعد یا رکتوم ایجاد می شوند، مانند آبسه های پری آنال و پیلونیدال.
۲. آبسه در دهان:
عفونت در دهان می تواند منجر به ایجاد آبسه شود. برخی از نمونه ها عبارتند از:
- آبسه دندان (آبسه دندان): عفونت در اطراف ریشه دندان ایجاد می شود که اغلب به دلیل آسیب یا حفره دندانی است.
- آبسه لثه: که به عنوان آبسه لثه نیز شناخته می شود، این آبسه در لثه رخ می دهد و معمولاً روی دندان ها تأثیر نمی گذارد.
- آبسه پری اپیکال: این نوع آبسه بر روی استخوان ریشه دندان تاثیر می گذارد که اغلب به دلیل اعمال یا جراحات دندانی است.
- آبسه پریودنتال: این نوع آبسه بین دندان ها و لثه ها شکل می گیرد که معمولاً به دلیل بیماری لثه است.
- آبسه لوزه: یک پاکت چرکی در پشت لوزه ایجاد می شود.
- آبسه پری لوزه ای (کونه): چرک در فضای بین لوزه ها و گلو جمع می شود.
- آبسه رتروفارنکس: این آبسه در پشت گلو ایجاد می شود و در اثر عفونت در غدد لنفاوی ایجاد می شود.
۳. آبسه های داخلی:
این آبسه ها در بدن ایجاد می شوند و تشخیص و درمان آنها می تواند چالش برانگیزتر باشد. چند نمونه از آبسه های داخلی عبارتند از:
- آبسه شکمی: چرک در داخل حفره شکمی، اغلب نزدیک اندام های حیاتی تجمع می یابد.
- آبسه طناب نخاعی: این نوع آبسه به دلیل عفونت باکتریایی در داخل و اطراف نخاع ایجاد می شود.
- آبسه مغزی : یک آبسه نادر اما شدید است که در نتیجه عفونت باکتریایی در مغز ایجاد می شود یا از قسمت دیگری از بدن پخش می شود.
علل آبسه
علت اصلی آبسه عفونت باکتریایی است. یکی از شایع ترین باکتری هایی که مسئول تشکیل آبسه است، استافیلوکوک است. باکتری ها می توانند از طریق زخم، سوراخ کردن یا حتی از دستگاه گوارش وارد بدن شوند. با این حال، ویروس ها، انگل ها و قارچ ها نیز تحت شرایط خاصی می توانند باعث ایجاد آبسه شوند.
تشخیص آبسه
ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی اغلب آبسه های سطحی را از طریق معاینه فیزیکی و مشاهده ناحیه آسیب دیده تشخیص می دهند. آبسه های عمیق تر یا آبسه های داخلی ممکن است نیاز به آزمایش های تشخیصی بیشتری داشته باشند. این تست ها می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اولتراسوند: این تکنیک تصویربرداری ایمن از امواج صوتی برای ایجاد تصویری در زمان واقعی از اندام های داخلی استفاده می کند و امکان تشخیص آبسه ها را فراهم می کند.
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT): در سی تی اسکن از اشعه ایکس و رایانه برای تولید تصاویر مقطعی از بدن استفاده می شود که می تواند به شناسایی آبسه ها کمک کند.
- تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI): این تکنیک تصویربرداری از یک آهنربای بزرگ، امواج رادیویی و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویر واضح از ساختارهای بدن استفاده می کند. به ویژه برای تشخیص آبسه مغز مفید است.
درمان آبسه
درمان آبسه به اندازه، محل و شدت آن بستگی دارد. آبسه های کوچکتر ممکن است با مراقبت مناسب، مانند استفاده از کمپرس گرم روی آن ناحیه و تمیز نگه داشتن آن، خود به خود بهبود پیدا کنند. با این حال، اکثر آبسه ها نیاز به مداخله پزشکی دارند.
- آنتی بیوتیک ها : در مواردی که عفونت توسط باکتری ایجاد می شود، ممکن است آنتی بیوتیک برای درمان عفونت و جلوگیری از گسترش آبسه تجویز شود.
- درناژ جراحی: این رایج ترین درمان برای آبسه است. ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی ناحیه اطراف آبسه را با بی‌حسی موضعی بی‌حس می‌کند و چرک را از طریق یک برش کوچک تخلیه می‌کند. در برخی موارد، ممکن است یک لوله زهکشی وارد شود تا آبسه به تخلیه ادامه دهد.
- کشیدن دندان یا کانال ریشه: برای آبسه های مرتبط با دندان، مانند آبسه دندان، ممکن است برای از بین بردن عفونت، کانال ریشه یا کشیدن دندان لازم باشد.
- آسپیراسیون سوزنی: در مورد آبسه های داخلی ممکن است آسپیراسیون سوزنی انجام شود. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی با استفاده از تکنیک های تصویربرداری مانند سونوگرافی یا سی تی اسکن، سوزن را به داخل آبسه هدایت می کند و چرک را تخلیه می کند. در برخی موارد، ممکن است یک لوله زهکشی نیز وارد شود.
پیشگیری از آبسه
برای جلوگیری از آبسه، رعایت اقدامات بهداشتی خوب و رسیدگی به هر گونه عوامل خطر بالقوه ضروری است. برخی از اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- تمیز و خشک نگه داشتن پوست به خصوص در مناطقی که مستعد تعریق و رطوبت هستند.
- شستن مکرر دست ها برای کاهش انتشار باکتری ها.
- برای به حداقل رساندن خطر انتقال باکتری، از استفاده مشترک حوله، تیغ یا مسواک خودداری کنید.
- رعایت بهداشت دهان و دندان برای جلوگیری از عفونت های دندانی.
- ترک سیگار برای کاهش خطر عفونت های دهان.
سوالات متداول
۱. علت اصلی آبسه چیست؟
علت اصلی آبسه عفونت باکتریایی است که استافیلوکوک یکی از شایع ترین باکتری های مسئول تشکیل آبسه است.
۲. آبسه معمولاً چگونه تشخیص داده می شود؟
آبسه ها معمولاً از طریق معاینه فیزیکی و مشاهده ناحیه آسیب دیده تشخیص داده می شوند. آبسه های عمیق تر یا آبسه های داخلی ممکن است به آزمایش های تشخیصی اضافی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی نیاز داشته باشند.
۳. درمان استاندارد برای آبسه چیست؟
درمان استاندارد برای آبسه معمولاً شامل تخلیه جراحی است که در آن چرک از طریق یک برش کوچک تحت بی حسی موضعی تخلیه می شود. در برخی موارد، ممکن است آنتی بیوتیک برای درمان عفونت زمینه ای تجویز شود.
۴. آیا می توان از آبسه پیشگیری کرد؟
بله، آبسه ها را می توان با رعایت اقدامات بهداشتی خوب، اجتناب از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی و رسیدگی به هر گونه شرایط بهداشتی زمینه ای یا عوامل خطر پیشگیری کرد. این شامل تمیز نگه داشتن پوست، شستن مکرر دست ها، رعایت بهداشت دهان و دندان و ترک سیگار است.
۵. عوارض بالقوه یک آبسه درمان نشده چیست؟
آبسه های درمان نشده می توانند منجر به عوارض جدی از جمله گسترش عفونت به بافت های اطراف، سپسیس و فاسییت نکروزان شوند که می تواند تهدید کننده زندگی باشد. بنابراین، بسیار مهم است که به دنبال مراقبت های پزشکی باشید و از برنامه درمانی توصیه شده برای آبسه پیروی کنید.
