آنژیوئید به یک بیماری خاص چشم اشاره دارد که با خطوط ناهموار و شبیه رگ های خونی در زیر شبکیه مشخص می شود. این خطوط در نتیجه شکستگی یا پارگی بافتی به نام غشای بروخ است که بین شبکیه و صلبیه (قسمت سفید چشم) قرار دارد. در حالی که آنها معمولاً علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند، رگه های آنژیوئید می تواند با سایر بیماری ها مرتبط باشد و در برخی موارد ممکن است منجر به عوارضی شود که بینایی را تحت تأثیر قرار می دهد. در این مقاله، ما عمیق‌تر به درک رگه‌های آنژیوئید ، علل آن، خطرات مرتبط، علائم، تشخیص، گزینه‌های درمانی و راه‌های پیشگیری و مدیریت این بیماری خواهیم پرداخت .
علل و عوامل خطر رگه های آنژیوئیدی
آنژیوئیدی به دلیل پارگی یا شکاف در غشای بروچ رخ می دهد که در برخی افراد ضخیم می شود و مستعد ترک خوردن است. برخی شرایط یا عوامل خاص ممکن است احتمال ابتلای فرد به این بیماری چشمی را افزایش دهد. برخی از این عوامل خطر عبارتند از:
- بیماری های ارثی: سودوکسانتوما الاستیکوم (PXE) شایع ترین بیماری مرتبط با رگه های آنژیوئیدی است . PXE یک اختلال ارثی است که منجر به تجمع رسوبات معدنی در الیاف الاستیک بدن می شود که منجر به ضعیف شدن و شکننده شدن بافت می شود.
- اختلالات بافت همبند: سندرم Ehler -Danlos و سایر بیماری های بافت همبند ممکن است رگ های خونی و بافت های چشم را ضعیف کرده و خطر رگه های آنژیوئید را افزایش دهد .
- بیماری های استخوانی: بیماری پاژه در استخوان وضعیتی است که با تجزیه و بازسازی غیر طبیعی بافت استخوان مشخص می شود. با افزایش خطر رگه های آنژیوئیدی همراه است .
- بیماری سلول داسی شکل: این اختلال ژنتیکی بر گلبول های قرمز تأثیر می گذارد و باعث بدشکل شدن و چسبندگی آنها می شود. شکل نامنظم این سلول ها می تواند به رگ های خونی آسیب برساند و خطر رگه های آنژیوئید را افزایش دهد .
- عوامل ایدیوپاتیک: در برخی موارد، رگه های آنژیوئیدی ممکن است خود به خود یا به دلایل ناشناخته رخ دهد که بر هموگلوبین خون یا کلاژن در بافت های همبند تأثیر می گذارد.
- آسیب های چشمی: اگرچه کمتر شایع است، ضربه مستقیم یا آسیب به چشم می تواند منجر به ایجاد رگه های آنژیوئید شود .
علائم رگه های آنژیوئیدی
یکی از ویژگی های منحصر به فرد رگه های آنژیوئیدی این است که معمولاً علائم قابل توجهی ایجاد نمی کنند. با این حال، عوارض مربوط به این بیماری می تواند منجر به از دست دادن بینایی شود. این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- نئوواسکولاریزاسیون مشیمیه: رشد عروق خونی جدید و غیرطبیعی در پشت شبکیه، که ممکن است خون و مایع نشت کند و منجر به انحراف یا تاری دید شود.
- خونریزی زیر شبکیه: خونریزی که در زیر شبکیه رخ می دهد، که ممکن است باعث از دست دادن یا اعوجاج ناگهانی و شدید بینایی شود.
تشخیص و آزمایش رگه های آنژیوئید
برای تشخیص رگه های آنژیوئید ، یک متخصص مراقبت از چشم یک معاینه جامع چشم را انجام می دهد. با این حال، خطوط مشخصه ممکن است همیشه در طول معاینه معمول قابل مشاهده نباشند، به خصوص اگر ظریف یا در مراحل اولیه باشند. برای تأیید وجود رگه های آنژیوئید ، ممکن است آزمایش های اضافی مورد نیاز باشد. برخی از این تست های تشخیصی عبارتند از:
- آنژیوگرافی فلورسین: این آزمایش غیر تهاجمی شامل تزریق یک رنگ به جریان خون است که رگ های خونی در شبکیه را برجسته می کند. این رنگ به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی اجازه می دهد تا هر گونه ناهنجاری مانند رگه های آنژیوئیدی را تشخیص دهد و جریان خون را در شبکیه چشم کنترل کند.
- توموگرافی انسجام نوری (OCT): این تکنیک تصویربرداری از امواج نور برای ایجاد تصاویر مقطعی از شبکیه استفاده می کند. OCT به تجسم لایه های شبکیه، تشخیص هرگونه تغییر ساختاری و نظارت بر پیشرفت رگه های آنژیوئید کمک می کند .
- اتوفلورسانس فوندوس: در این آزمایش، یک دوربین تخصصی با استفاده از نور بازتابیده شده، تصاویری از شبکیه را می گیرد. این تصاویر می توانند تغییرات رنگدانه های شبکیه را آشکار کنند و به تشخیص و نظارت بر رگه های آنژیوئید کمک کنند .
گزینه های درمانی برای رگه های آنژیوئید
از آنجایی که رگه های آنژیوئید باعث ناراحتی یا درد نمی شود، درمان در درجه اول با هدف مدیریت عوارض یا شرایط سلامت مرتبط است. گزینه های مدیریت و درمان رگه های آنژیوئیدی را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
- درمان بیماری‌های مرتبط: مدیریت هر گونه بیماری زمینه‌ای، مانند پسودوکسانتوما الاستیکوم یا بیماری سلول داسی شکل، بسیار مهم است، زیرا ممکن است در ایجاد یا پیشرفت رگه‌های آنژیوئیدی نقش داشته باشند . ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما داروها یا درمان های مناسب را بر اساس شرایط خاص شما پیشنهاد می کند.
- درمان عوارض: اگر دچار عوارضی مانند نئوواسکولاریزاسیون مشیمیه یا خونریزی زیر شبکیه شدید، ممکن است گزینه‌های درمانی مختلفی برای حفظ بینایی در نظر گرفته شود:
- فتوکواگولاسیون: در این روش از لیزر برای از بین بردن عروق خونی غیرطبیعی (نوواسکولاریزاسیون) که در پشت شبکیه ایجاد شده اند استفاده می شود. این درمان به جلوگیری از نشت و خونریزی از این عروق کمک می کند.
- فتودینامیک تراپی (PDT): در این درمان، یک داروی حساس به نور به جریان خون تزریق می شود که توسط رگ های خونی غیر طبیعی جذب می شود. هنگامی که نور لیزر به شبکیه تابیده می شود، دارو فعال می شود و رگ های مورد نظر را از بین می برد.
- داروهای ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی (anti-VEGF): این داروها با مهار رشد عروق خونی جدید در شبکیه عمل می کنند. آنها معمولاً به زجاجیه چشم تزریق می شوند و برای حفظ اثر خود نیاز به تزریق مکرر دارند. نمونه هایی از این داروها عبارتند از لوسنتیس (رانیبیزوماب)، آواستین (بواسیزوماب) و ایلیا (افلیبرسپت).
- درمان ترکیبی: در برخی موارد، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است ترکیب دو یا چند درمان مانند PDT و داروهای ضد VEGF را برای دستیابی به بهترین نتایج در مدیریت عوارض مربوط به رگه‌های آنژیوئید پیشنهاد دهد .
عوارض و عوارض جانبی درمان رگه های آنژیوئیدی
هر یک از درمان های ذکر شده برای عوارض رگه های آنژیوئیدی عوارض و خطرات احتمالی خود را دارد. برخی از عوارض جانبی رایج عبارتند از:
- Photocoagulation: این درمان ممکن است منجر به از دست دادن موقت بینایی محیطی یا کاهش دید مرکزی شود. در موارد نادر، همچنین می تواند باعث خونریزی شبکیه شود.
- داروهای ضد VEGF: این داروها ممکن است عوارض جانبی موقتی مرتبط با چشم، مانند درد چشم، قرمزی، ترشح، و ظاهر شناورها یا لکه‌ها ایجاد کنند. همچنین پس از هر تزریق، خطر ابتلا به عفونت چشمی جدی وجود دارد.
- فتودینامیک تراپی (PDT): این درمان ممکن است منجر به حساسیت موقت به نور خورشید و ایجاد یک نقطه کور در ناحیه تحت درمان شود. واکنش های آلرژیک به داروهای حساس کننده به نور که در طول PDT استفاده می شود، نادر است اما ممکن است.
نکات پیشگیری و شیوه زندگی برای رگه های آنژیوئید
در حالی که نمی‌توانید از رگه‌های آنژیوئید ناشی از شرایط سیستمیک جلوگیری کنید، انجام اقداماتی برای محافظت از چشمان خود در برابر آسیب‌ها می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به این بیماری به دلیل ضربه چشم کمک کند. برخی از اقدامات پیشگیرانه عبارتند از:
- استفاده از عینک محافظ: همیشه هنگام انجام فعالیت هایی که برای چشمان شما خطرآفرین است، مانند ورزش کردن، کار با ماشین آلات یا مواد شیمیایی یا انجام کارهای حیاط، از عینک ایمنی یا عینک مناسب استفاده کنید.
- معاینات منظم چشم: برای تشخیص هرگونه تغییر در سلامت چشم و نظارت بر پیشرفت رگه های آنژیوئیدی ، در صورت وجود، معاینات منظم چشم را با چشم پزشک برنامه ریزی کنید.
- مدیریت شرایط سلامت مرتبط: اگر یک بیماری زمینه‌ای دارید که خطر رگه‌های آنژیوئیدی را افزایش می‌دهد ، مانند سودوکسانتوما الاستیکوم یا بیماری سلول داسی شکل، ضروری است که توصیه‌های درمانی ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود را دنبال کنید تا وضعیت خود را به طور مؤثر مدیریت کنید.
پیش آگهی و چشم انداز رگه های آنژیوئیدی
اگر رگه های آنژیوئیدی زود تشخیص داده شوند و به طور مناسب مدیریت شوند، چشم انداز افراد مبتلا به این وضعیت به طور کلی مطلوب است. این بیماری به خودی خود باعث از دست دادن بینایی نمی شود، اما عوارض مرتبط با آن ممکن است منجر به مشکلات بینایی شود. با درمان مناسب و نظارت منظم، اکثر افراد مبتلا به رگه های آنژیوئیدی قادر به حفظ بینایی خود و داشتن یک زندگی عادی هستند.
سوالات متداول
۱. چه چیزی باعث ایجاد رگه های آنژیوئید می شود ؟
رگه های آنژیوئید در اثر شکاف یا پارگی در غشای بروخ که بین شبکیه و صلبیه قرار دارد ایجاد می شود. این غشاء به دلیل برخی شرایط بهداشتی مانند pseudoxanthoma elasticum یا بیماری سلول داسی شکل یا آسیب های چشمی ضخیم و مستعد ترک خوردن می شود.
آنژیوئیدی همراه است ؟
رگه های آنژیوئید خود هیچ علامتی ایجاد نمی کنند. با این حال، عوارضی مانند نئوواسکولاریزاسیون مشیمیه و خونریزی زیر شبکیه می تواند منجر به از دست دادن یا اعوجاج بینایی شود.
آنژیوئید چگونه تشخیص داده می شوند؟
یک متخصص مراقبت از چشم یک معاینه جامع چشم را برای تشخیص رگه های آنژیوئید انجام می دهد . ممکن است برای تایید تشخیص و نظارت بر وضعیت، آزمایش‌های دیگری مانند آنژیوگرافی فلورسین، توموگرافی انسجام نوری و اتوفلورسانس فوندوس مورد نیاز باشد.
۴. چه گزینه های درمانی برای رگه های آنژیوئیدی موجود است ؟
درمان رگه های آنژیوئید عمدتاً بر مدیریت شرایط و عوارض مرتبط متمرکز است. گزینه های درمانی شامل فتوکواگولاسیون، درمان فتودینامیک، داروهای ضد فاکتور رشد اندوتلیال عروقی و درمان ترکیبی است.
آنژیوئید و محافظت از بینایی خود چه کاری می توانم انجام دهم ؟
در حالی که نمی توانید از رگه های آنژیوئید ناشی از شرایط سیستمیک جلوگیری کنید، می توانید با استفاده از عینک محافظ در طول فعالیت هایی که برای چشمان شما خطرناک است، خطر ابتلا به این بیماری را به دلیل آسیب های چشمی کاهش دهید. معاینات منظم چشم و مدیریت هر گونه بیماری زمینه ای نیز می تواند به حفظ سلامت چشم و جلوگیری از عوارض کمک کند.
