شقاق مقعدی یک بیماری شایع است که اغلب اشتباه گرفته می شود و بسیاری از افراد، به ویژه نوزادان و افراد باردار را تحت تاثیر قرار می دهد. این به ترک یا پارگی در پوشش مجرای مقعدی اشاره دارد که می تواند باعث علائم دردناک و خونریزی در حین اجابت مزاج شود. در این مقاله، علائم، علل، تشخیص، مدیریت و گزینه‌های درمانی شقاق مقعدی و همچنین راهکارهای پیشگیری برای به حداقل رساندن خطر ابتلا به این بیماری را بررسی خواهیم کرد.
علائم شقاق مقعد
شایع ترین علائمی که افراد مبتلا به شقاق مقعدی تجربه می کنند عبارتند از:
- درد شدید در حین اجابت مزاج: درد معمولاً به عنوان یک احساس شدید و پارگی توصیف می شود که می تواند از چند دقیقه تا چند ساعت پس از دفع مدفوع ادامه یابد.
- خون قرمز روشن در مدفوع: شکاف های مقعدی می توانند باعث خونریزی از رگ های خونی ریز در پوشش مقعد شوند و در نتیجه رگه ها یا قطرات خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا کاسه توالت ایجاد شوند.
- خارش یا سوزش در اطراف مقعد: این ناراحتی می تواند منجر به خارش یا سوزش در ناحیه مقعد شود که می تواند پس از اجابت مزاج بدتر شود.
- اسپاسم عضلانی مقعد: به دلیل درد و التهاب، عضلات مقعد ممکن است بیش از حد منقبض شوند و باعث ناراحتی بیشتر یا ایجاد مشکل در دفع مدفوع شوند.
- یک توده در نزدیکی پارگی: در برخی موارد، یک لخته یا لخته پوستی کوچک ممکن است در نزدیکی شکاف ایجاد شود که می تواند به صورت یک توده در اطراف ناحیه مقعد قابل مشاهده یا احساس شود.
علل ایجاد شقاق مقعدی
شقاق مقعد اغلب در اثر ضربه به پوشش مقعد، مانند زور زدن در حین حرکات روده، ایجاد می شود. هنگامی که مدفوع سفت دفع می شود، فشار بیش از حد می تواند باعث پارگی پوشش مخاطی ظریف کانال مقعدی شود و منجر به شکاف مقعدی شود. سایر علل بالقوه عبارتند از:
- یبوست مزمن: دفع مکرر مدفوع سفت و خشک می تواند خطر ایجاد شقاق مقعدی را با ایجاد پارگی در پوشش مجرای مقعد افزایش دهد.
- سندرم انسداد مدفوع: این وضعیت که با مشکل در دفع مدفوع مشخص می شود، می تواند منجر به افزایش فشار و احتمال پارگی مقعد شود.
- دیسکزی نوزادان : این اصطلاح به مشکل یا ناراحتی در دفع مدفوع در نوزادان اشاره دارد که می تواند منجر به زور زدن و ایجاد شقاق مقعدی شود.
- اسهال مزمن: اسهال می تواند پوشش مقعد را تحریک و ضعیف کند و آن را مستعد پارگی کند.
- زایمان: استرس فیزیکی ناشی از زایمان می تواند باعث آسیب به ناحیه مقعد شود که به طور بالقوه منجر به شقاق مقعدی می شود.
- فعالیت جنسی: ضربه ناشی از دخول، از جمله مقاربت مقعدی یا واژینال، می تواند باعث پارگی در پوشش مقعد شود.
- شرایط پزشکی: برخی از شرایط پزشکی، مانند بیماری التهابی روده (IBD)، سل (TB) و سرطان مقعد، می‌توانند افراد را مستعد ایجاد شقاق مقعدی با ایجاد التهاب، تحریک، یا ضعیف شدن پوشش مقعدی کنند.
تشخیص شقاق مقعد
در بیشتر موارد، شقاق مقعدی را می توان از طریق یک معاینه بصری ساده که توسط یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی انجام می شود، تشخیص داد. از بیمار خواسته می شود که به پهلو یا شکم دراز بکشد در حالی که پزشک به آرامی باسن را جدا می کند تا ناحیه مقعد را آشکار کند. اگر شقاق قابل مشاهده باشد، می توان تشخیص را تایید کرد. با این حال، اگر درد آنقدر شدید باشد که نمی‌توان معاینه را تحمل کرد، هنوز هم می‌توان بر اساس علائم و سابقه پزشکی بیمار تشخیص داد.
در برخی موارد، آزمایش‌های تشخیصی اضافی ممکن است برای رد سایر شرایط احتمالی که می‌توانند علائم مشابهی ایجاد کنند، مانند هموروئید یا آبسه، مورد نیاز باشد. این آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- معاینه دیجیتالی رکتوم: این شامل قرار دادن آرام انگشت روانکاری شده و دستکش دار در راست روده برای ارزیابی حساسیت، اسپاسم عضلانی یا سایر ناهنجاری ها است.
- آنوسکوپی : در این روش، یک ابزار کوچک و نورانی به نام آنوسکوپ در رکتوم قرار داده می‌شود تا به پزشک اجازه دهد مستقیماً کانال مقعد را تجسم کرده و شقاق را شناسایی کند.
- پروکتوسکوپی: مشابه آنوسکوپی ، پروکتوسکوپی شامل قرار دادن یک لوله منعطف و روشن به نام پروکتوسکوپ در رکتوم است تا کل روده بزرگ و کانال مقعدی را از نظر ناهنجاری بررسی کند.
درمان و مدیریت شقاق مقعد
بیشتر شقاق مقعدی در عرض چند هفته خود به خود و بدون درمان خاصی بهبود می یابند. با این حال، اگر علائم بیش از هشت هفته باقی بماند، ممکن است مداخله پزشکی برای بهبود بهبود و کاهش درد ضروری باشد. گزینه های درمانی برای شقاق مزمن مقعدی عبارتند از:
داروها
داروهای موضعی و خوراکی را می توان برای کمک به کاهش درد، کاهش اسپاسم عضلانی و بهبودی تجویز کرد. نمونه هایی از داروهای مورد استفاده برای شقاق مقعدی عبارتند از:
- پماد نیتروگلیسیرین: این دارو ماهیچه های اسفنکتر مقعد را شل می کند، جریان خون را در شقاق افزایش می دهد و به بهبودی کمک می کند. با این حال، ممکن است در برخی افراد باعث سردرد شود.
- مسدود کننده های کانال کلسیم (مانند دیلتیازم، نیفدیپین): این داروها همچنین عضلات اسفنکتر مقعد را شل می کنند و به بهبودی کمک می کنند.
- تزریق بوتاکس: در موارد شدید، تزریق بوتاکس در عضله اسفنکتر مقعد می تواند به کاهش تنش عضلانی و تسهیل بهبودی کمک کند. اثرات بوتاکس معمولاً سه ماه باقی می ماند.
مداخلات جراحی
اگر درمان های محافظه کارانه در رفع شقاق مقعدی شکست بخورد، ممکن است روش های جراحی در نظر گرفته شود. رایج‌ترین گزینه جراحی، اسفنکتروتومی داخلی است که شامل بریدن بخش کوچکی از عضله اسفنکتر مقعدی است تا تنش آزاد شود و شقاق بهبود یابد. این روش دارای درصد موفقیت بالایی در حدود ۹۰٪ است.
اصلاح سبک زندگی و مراقبت از خود
ایجاد تنظیمات رژیم غذایی و اجرای استراتژی های خودمراقبتی می تواند به مدیریت علائم و جلوگیری از شقاق مکرر مقعد کمک کند. این اقدامات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- هیدراته ماندن و مصرف یک رژیم غذایی با فیبر بالا برای جلوگیری از یبوست.
- برای کاهش درد و التهاب، حمام های گرم نشسته بگیرید.
- استفاده از وازلین یا کرم های بدون نسخه برای تسکین و محافظت از ناحیه مقعد.
- استفاده از کاغذ توالت نرم و مرطوب یا دستمال مرطوب برای تمیز کردن ناحیه مقعد پس از اجابت مزاج.
- بالا بردن پاها در حین اجابت مزاج برای تسهیل عبور مدفوع.
پیشگیری از شقاق مقعد
برای به حداقل رساندن خطر ایجاد شقاق مقعدی، حفظ یک سبک زندگی سالم و رسیدگی به هر گونه بیماری زمینه ای که می تواند شما را مستعد ابتلا به این بیماری کند، مهم است. برخی از استراتژی های پیشگیرانه عبارتند از:
- حرکات روده را به طور منظم حفظ کنید: مصرف یک رژیم غذایی سرشار از فیبر و هیدراته ماندن می تواند به جلوگیری از یبوست، که یکی از علل شایع شقاق مقعد است، کمک کند.
- از زور زدن در حین اجابت مزاج اجتناب کنید: وقت گذاشتن و استفاده از تکنیک های بهداشتی مناسب روده، مانند وضعیت چمباتمه زدن یا صندلی توالت تخصصی، می تواند به جلوگیری از زور زدن بیش از حد کمک کند.
- درمان شرایط پزشکی: رسیدگی به شرایطی مانند بیماری التهابی روده، سرطان مقعد و عفونت های مقاربتی (STIs) می تواند خطر ایجاد شقاق مقعد را کاهش دهد.
- بهداشت مقعد را به خوبی رعایت کنید: تمیز کردن آرام ناحیه مقعد با مواد نرم و مرطوب پس از اجابت مزاج می تواند به جلوگیری از تحریک و التهاب کمک کند.
- ملین‌های حجیم‌ساز را در نظر بگیرید: اگر با یبوست دست و پنجه نرم می‌کنید، مصرف یک ملین حجیم‌ساز مانند متاموسیل (پسیلیوم) می‌تواند به نرم شدن مدفوع و راحت‌تر شدن حرکات روده کمک کند و خطر ایجاد شقاق مقعدی را کاهش دهد.
در نتیجه، شقاق مقعدی یک بیماری رایج است که اغلب اشتباه گرفته می شود و می تواند باعث درد و ناراحتی قابل توجهی شود. درک علائم، علل و گزینه های درمانی موجود می تواند به افراد کمک کند تا این وضعیت را به طور موثرتری مدیریت کنند. با اجرای استراتژی های پیشگیرانه و حفظ یک سبک زندگی سالم می توان خطر ایجاد شقاق مقعد را به حداقل رساند.
سوالات متداول
۱. علت ایجاد شقاق مقعدی چیست و چقدر شایع است؟
شقاق مقعدی معمولاً در اثر ضربه به پوشش مقعد، مانند زور زدن در هنگام اجابت مزاج یا زایمان ایجاد می شود. آنها بسیار شایع هستند، به ویژه در نوزادان و افراد باردار، به طوری که حدود نیمی از افرادی که دارای شقاق مقعدی هستند، اولین قسمت خود را قبل از ۴۰ سالگی تجربه می کنند.
۲. تفاوت بین شقاق مقعد و بواسیر چیست؟
اگرچه شقاق مقعد و هموروئید علائم و علل مشابهی دارند، اما شرایط یکسانی ندارند. هر دو می توانند در نتیجه زور زدن در حین حرکات روده باشند و هر دو می توانند باعث خونریزی مقعدی، درد مقعد و خارش مقعد شوند. با این حال، در حالی که هموروئید شامل وریدهای بزرگ شده در اطراف مقعد یا پایین رکتوم است، شقاق مقعدی ترک یا پارگی در پوشش کانال مقعد است.
۳. شقاق مقعد معمولا چقدر طول می کشد؟
بیشتر شقاق مقعدی در عرض چند روز تا چند هفته بدون درمان خاصی بهبود می یابند. با این حال، اگر علائم بیش از هشت هفته ادامه یابد، این بیماری مزمن در نظر گرفته می شود و ممکن است نیاز به مداخله پزشکی داشته باشد.
۴. معمولاً چه داروهایی برای شقاق مقعدی تجویز می شود؟
داروهای مورد استفاده برای درمان شقاق مقعدی ممکن است شامل پماد نیتروگلیسیرین باشد که عضلات اسفنکتر مقعد را شل می کند تا جریان خون را افزایش داده و بهبودی را بهبود بخشد. مسدود کننده های کانال کلسیم، که همچنین عضلات مقعد را شل می کند. و تزریق بوتاکس برای موارد شدید که به کاهش تنش عضلانی کمک می کند.
۵. آیا تغییری در سبک زندگی وجود دارد که بتوانم برای جلوگیری از شقاق مقعدی ایجاد کنم؟
بله، چندین تغییر در شیوه زندگی و اقدامات پیشگیرانه وجود دارد که می تواند به کاهش خطر ابتلا به شقاق مقعدی کمک کند:
- با مصرف یک رژیم غذایی با فیبر بالا و هیدراته ماندن، حرکات روده را به طور منظم حفظ کنید.
- با صرف وقت و استفاده از تکنیک های مناسب بهداشت روده، از زور زدن در حین اجابت مزاج خودداری کنید.
- به بیماری‌های زمینه‌ای مانند بیماری التهابی روده یا عفونت‌های مقاربتی (STIs) رسیدگی کنید که می‌تواند شما را مستعد ابتلا به شقاق مقعدی کند.
- با تمیز کردن آرام ناحیه مقعد با مواد نرم و مرطوب بعد از اجابت مزاج، بهداشت مقعد را به خوبی انجام دهید.
- اگر با یبوست دست و پنجه نرم می کنید، برای کمک به نرم شدن مدفوع و راحت تر شدن حرکات روده، از ملین های حجیم کننده استفاده کنید.
