افتادگی مثانه که با نام سیستوسل نیز شناخته می شود، یک بیماری نسبتاً شایع است که بسیاری از زنان را تحت تاثیر قرار می دهد و در آن مثانه به دلیل ضعیف شدن عضلات لگن به داخل واژن می افتد. بر اساس مطالعه ای در سال ۲۰۰۲، تخمین زده می شود که بیش از ۳ نفر از هر ۱۰ زن ممکن است تا حدودی این وضعیت را تجربه کنند. در حالی که ممکن است در مراحل اولیه علائم قابل توجهی نداشته باشد، افتادگی مثانه می تواند منجر به افزایش ناراحتی، مشکل در ادرار کردن و حتی مشکلات کلیوی در حین پیشرفت شود. این مقاله به دنبال ارائه یک نمای کلی از وضعیت، از جمله علائم، علل، عوامل خطر، تشخیص، گزینه های درمانی و چشم انداز آن است.
علائم افتادگی مثانه
شدت علائم افتادگی مثانه می تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. در موارد خفیف (درجه ۱)، افراد ممکن است به هیچ وجه علائمی را تجربه نکنند. با این حال، با پیشرفت این بیماری به مراحل متوسط (درجه ۲) و شدید (درجه ۳)، طیف وسیعی از علائم ممکن است آشکار شوند، از جمله:
- فشار در ناحیه لگن یا واژن: این یک علامت اولیه شایع افتادگی مثانه است. با پایین آمدن مثانه به داخل واژن، ممکن است احساس فشار، سنگینی یا پری در قسمت تحتانی شکم یا بین پاهای خود داشته باشید.
- احساس افتادن یا سر خوردن چیزی از واژن: با پیشرفت بیماری، ممکن است احساس کنید چیزی از ناحیه واژن بیرون زده یا بیرون زده است. این احساس می تواند خفیف یا واضح تر باشد و ممکن است در طول روز بیاید و از بین برود.
- ناراحتی یا سوزش خفیف تا شدید در ناحیه واژن: بسته به شدت افتادگی، ممکن است درجات مختلفی از ناراحتی یا سوزش در ناحیه واژن خود را تجربه کنید. این می تواند از یک درد خفیف و مداوم تا دردهای شدید و تیراندازی متغیر باشد.
- تکرر ادرار: هنگامی که مثانه به داخل واژن می افتد، می تواند به اعصاب مثانه فشار وارد کند و باعث نیاز به دفع ادرار بیشتر از حد معمول شود. این می تواند منجر به افزایش سفر به حمام در طول روز و شب شود.
- درجه بندی شدت افتادگی مثانه: پرولاپس مثانه معمولاً در مقیاس ۱ تا ۳ درجه بندی می شود که درجه ۱ نشان دهنده علائم خفیف و درجه ۳ نشان دهنده افتادگی شدید است. شدت پرولاپس شما می تواند به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما کمک کند تا مناسب ترین دوره درمانی را برای نیازهای فردی شما تعیین کند.
علل افتادگی مثانه
افتادگی مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که عضلات کف لگن که مسئول حمایت از مثانه و سایر اندام‌های لگنی هستند، ضعیف، کشیده یا آسیب ببینند. برخی از عوامل رایجی که در ایجاد این بیماری نقش دارند عبارتند از:
- افزایش سن: با افزایش سن، عضلات و بافت‌های آنها، از جمله عضلات ناحیه لگن، ضعیف شده و خاصیت ارتجاعی خود را از دست می‌دهند. این می تواند حفظ حمایت مناسب از مثانه و سایر اندام ها را برای کف لگن دشوارتر کند و منجر به افزایش خطر افتادگی شود.
- بارداری و زایمان : استرس فیزیکی وارد شده به کف لگن در دوران بارداری و زایمان، به ویژه در زایمان‌های واژینال که شامل فورسپس یا زایمان طولانی‌مدت است، می‌تواند ماهیچه‌ها و بافت‌های این ناحیه را ضعیف کند. این امر احتمال افتادگی مثانه را بیشتر می کند، به خصوص اگر فرد حاملگی یا زایمان های متعدد داشته باشد.
- فشار مزمن: شرایطی مانند سرفه مزمن، یبوست یا بیماری انسدادی ریه می‌تواند فشار مداومی بر ناحیه شکم و لگن وارد کند و باعث کشش و ضعیف شدن عضلات کف لگن به مرور زمان شود. این فشار افزایش یافته می تواند به ایجاد افتادگی مثانه کمک کند.
- اختلالات کلاژن: افراد مبتلا به اختلالات بافت همبند مانند سندرم اهلرز-دانلوس و سندرم مارفان، عملکرد کلاژن را مختل می‌کنند که می‌تواند منجر به ضعیف شدن یا آسیب دیدن بافت‌های ناحیه لگن و افزایش خطر افتادگی شود.
- جراحی قبلی لگن: جراحی های قبلی لگن، مانند هیسترکتومی یا ترمیم پرولاپس سایر اندام های لگن، به طور بالقوه می تواند باعث آسیب به عضلات و اعصاب در ناحیه لگن شود و منجر به ضعیف شدن حمایت از مثانه و افزایش خطر افتادگی شود.
عوامل خطر برای افتادگی مثانه
عوامل متعددی می تواند احتمال ابتلای فرد به افتادگی مثانه را افزایش دهد. برخی از مهم ترین عوامل خطر عبارتند از:
- وزن بیشتر بدن: وزن اضافی بدن می تواند فشار بیشتری بر عضلات کف لگن و بافت های حمایت کننده در ناحیه شکم وارد کند. این افزایش فشار می‌تواند ماهیچه‌ها را در طول زمان ضعیف کند و آنها را در حمایت از مثانه و سایر اندام‌ها کمتر کند و در نهایت خطر افتادگی را افزایش دهد.
- سن بالاتر: همانطور که قبلاً ذکر شد، افزایش سن یکی از عوامل مهم در ایجاد افتادگی مثانه است. ضعیف شدن ماهیچه ها و بافت ها که به طور طبیعی با افزایش سن اتفاق می افتد، می تواند منجر به کاهش حمایت از مثانه و افزایش خطر افتادگی شود.
- زایمان: بارداری و زایمان، به ویژه زایمان های واژینال و زایمان های طولانی مدت یا استفاده از فورسپس، می تواند عضلات کف لگن را ضعیف کرده و خطر افتادگی مثانه را افزایش دهد.
- فشار مزمن: شرایطی مانند سرفه مزمن، یبوست مکرر و بیماری انسدادی ریه می‌تواند باعث فشار مداوم بر روی عضلات کف لگن شود. با گذشت زمان، این فشار می تواند عضلات را ضعیف کرده و خطر افتادگی را افزایش دهد.
- سابقه خانوادگی: در حالی که عوامل ژنتیکی دقیق پشت افتادگی مثانه هنوز به طور کامل شناخته نشده اند، به نظر می رسد داشتن یکی از اعضای نزدیک خانواده مبتلا به این عارضه خطر ابتلا به آن را افزایش می دهد.
تشخیص افتادگی مثانه
برای تعیین اینکه آیا دچار افتادگی مثانه هستید یا خیر، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی شما ابتدا یک تاریخچه پزشکی کامل می گیرد و در مورد علائم، حاملگی ها و زایمان های گذشته و سایر اطلاعات مربوط به سلامتی شما می پرسد. در مرحله بعد، آنها یک معاینه فیزیکی، از جمله معاینه لگن، برای بررسی علائم پرولاپس و درجه بندی شدت بیماری از درجه ۱ تا درجه ۳ انجام می دهند.
علاوه بر معاینه فیزیکی، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است آزمایش‌های تشخیصی دیگری را برای کمک به تأیید تشخیص و رد هرگونه تفاوت احتمالی توصیه کند، مانند:
- اندازه‌گیری ادرار پس از تخلیه: این آزمایش‌ها شامل بررسی باقیمانده ادرار پس از تخلیه مثانه است. سطوح بالای غیرطبیعی ادرار باقیمانده پس از تخلیه می تواند نشان دهنده مشکل احتباس ادراری باشد که گاهی اوقات می تواند به افتادگی مثانه مرتبط باشد.
- سیستوسکوپی: سیستوسکوپی روشی است که در آن یک لوله کوچک و انعطاف پذیر با دوربین (به نام سیستوسکوپ) به مجرای ادرار و مثانه وارد می شود تا مجرای ادرار و پوشش مثانه را به صورت بصری بررسی کند. این روش می تواند به تایید وجود افتادگی مثانه و ارزیابی شدت آن کمک کند.
- آزمایش‌های تصویربرداری: ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است آزمایش‌های تصویربرداری مانند MRI یا سونوگرافی را برای دید بهتر از اندام‌های لگن و ارزیابی میزان افتادگی توصیه کند.
درمان افتادگی مثانه
درمان مناسب افتادگی مثانه به شدت بیماری و علائم و نیازهای خاص فرد بستگی دارد. در برخی موارد، درمان های محافظه کارانه و غیر تهاجمی می تواند به مدیریت این بیماری یا حتی معکوس کردن آن کمک کند. ممکن است در موارد شدیدتر یا زمانی که مداخلات غیرتهاجمی نتواند تسکین کافی را ارائه دهد، جراحی لازم باشد.
درمان‌های غیرتهاجمی برای افتادگی مثانه عبارتند از:
- تمرینات کف لگن: همچنین به عنوان تمرینات کگل شناخته می شود، این تمرینات تقویت کننده عضله می تواند به بهبود کنترل مثانه و حمایت از اندام های لگن کمک کند و به طور بالقوه از پیشرفت افتادگی مثانه معکوس یا جلوگیری کند.
- مدیریت وزن: حفظ وزن سالم می تواند به کاهش فشار روی کف لگن کمک کند و فشار روی ماهیچه ها و بافت هایی که از مثانه حمایت می کنند را کاهش دهد.
- پرهیز از بلند کردن اجسام سنگین: بلند کردن اجسام سنگین بدون حمایت مناسب می‌تواند فشار بیشتری را بر عضلات کف لگن وارد کند و به طور بالقوه به ایجاد یا بدتر شدن افتادگی مثانه کمک کند.
- پیشگیری یا درمان یبوست: یبوست مزمن می تواند فشار مداوم بر روی عضلات کف لگن وارد کند و خطر افتادگی را افزایش دهد. با درمان و درمان یبوست، می توانید به کاهش فشار وارده بر این عضلات کمک کنید.
- استفاده از پساری واژن: پساری وسیله ای کوچک و سیلیکونی است که می تواند به داخل واژن وارد شود تا مثانه را در جای خود نگه دارد و از کف لگن حمایت بیشتری کند.
مداخلات جراحی برای افتادگی مثانه ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ترمیم قدامی واژن یا کولپورافی قدامی: در طی این روش، جراح مثانه را در محل مناسب خود قرار می دهد و عضلات و بافت های نگهدارنده را با بخیه سفت می کند. این می تواند به بازیابی حمایت لگن و کاهش علائم پرولاپس کمک کند.
- مداخله جراحی برای بی اختیاری ادرار : در برخی موارد، افتادگی مثانه ممکن است همراه با بی اختیاری ادرار باشد یا به آن کمک کند. در این صورت، ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی شما ممکن است روش‌های جراحی دیگری را برای رفع بی‌اختیاری ادرار توصیه کند، مانند روش اسلینگ یا آویزان کردن گردن مثانه.
- جراحی انسدادی: در موارد شدیدتر یا زمانی که سایر درمان ها ناموفق بوده اند، ممکن است پزشک شما روشی به نام جراحی انسدادی را توصیه کند. این شامل باریک یا بسته شدن بخشی از واژن برای حمایت بیشتر از مثانه است.
- تعلیق مجرای ادرار: این روش شامل حمایت از مجرای ادرار (لوله ای که ادرار را از بدن خارج می کند) با بافت دیواره شکم است. این می تواند به کاهش علائم پرولاپس و بهبود کنترل ادرار کمک کند.
چشم انداز افراد مبتلا به افتادگی مثانه
در مراحل اولیه، افتادگی مثانه اغلب به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی روزانه تأثیر نمی گذارد و ممکن است نیازی به درمان نداشته باشد. با تغییرات مناسب در سبک زندگی، مانند انجام تمرینات کگل، حفظ وزن سالم و اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین، ممکن است بتوانید از بدتر شدن وضعیت یا حتی معکوس کردن آن جلوگیری کنید.
با این حال، موارد شدیدتر می تواند منجر به عوارضی مانند:
- بی اختیاری ادرار
- عفونت های دستگاه ادراری (UTIs)
- زخم های واژن
- درد لگن
- کاهش کیفیت زندگی
- مشکل در لذت بردن از رابطه جنسی
- مسائل روانی
برای جلوگیری از این عوارض احتمالی، تشخیص و درمان سریع توصیه می شود. مداخله جراحی عوارض احتمالی بیشتری دارد که معمولاً عود افتادگی و نیاز به جراحی اضافی است. تخمین زده می شود که ۴۰٪ از زنانی که تحت کولپورافی قدامی قرار می گیرند، نیاز به درمان مجدد دارند.
به همین دلیل، جراحی فقط در موارد شدید یا زمانی که روش های غیرتهاجمی جواب نمی دهد، توصیه می شود.
سوالات متداول
۱. آیا می توانید پرولاپس مثانه را معکوس کنید؟
معکوس شدن پرولاپس ها، به ویژه در مراحل اولیه، بسیار رایج است. تمرینات درمانی کف لگن به طور کلی خط اول درمان هستند. جراحی همچنین می تواند پرولاپس مثانه را معکوس کند.
۲. آیا می توانید با افتادگی مثانه یک زندگی عادی داشته باشید؟
با افتادگی خفیف مثانه می توانید کیفیت زندگی معمولی داشته باشید. افتادگی مثانه بسیار شایع است، به ویژه در میان کسانی که عوامل خطر مانند سن بالاتر و بارداری قبلی دارند. در مراحل اولیه ممکن است علائمی نداشته باشید. اگر این کار را انجام دهید، ممکن است بتوانید علائم را با تمرین Kegels و حفظ یک سبک زندگی سالم معکوس کنید. با این حال، اگر این بیماری درمان نشود، ممکن است به دلیل مسائلی مانند ناراحتی، بی اختیاری ادرار و درد در حین رابطه جنسی، کیفیت زندگی روزانه شما را تحت تاثیر قرار دهد.
۳. آیا زندگی با افتادگی مثانه درمان نشده ایمن است؟
به طور کلی افتادگی مثانه خفیف و درمان نشده بی خطر است. با این حال، عواملی مانند افزایش سن، افزایش وزن، بلند کردن اجسام سنگین و بارداری ممکن است وضعیت را بدتر کنند. از آنجایی که موارد شدیدتر با خطراتی مانند UTI، زخم واژن و آسیب احتمالی کلیه همراه است، درمان سریع توصیه می شود.
۴. برخی از تغییرات سبک زندگی برای مدیریت افتادگی مثانه چیست؟
برخی از تغییرات سبک زندگی که می تواند به مدیریت افتادگی مثانه کمک کند عبارتند از انجام تمرینات کگل برای تقویت کف لگن، حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار روی کف لگن، اجتناب از بلند کردن اجسام سنگین که می تواند عضلات لگن را تحت فشار قرار دهد، و پیشگیری یا درمان یبوست برای به حداقل رساندن فشار. در کف لگن
۵. پساری واژینال چقدر در مدیریت افتادگی مثانه موثر است؟
پساری واژینال می تواند یک درمان غیرتهاجمی موثر برای افتادگی مثانه باشد. آنها به نگه داشتن مثانه در جای خود کمک می کنند و حمایت بیشتری از کف لگن می کنند. با این حال، اثربخشی آنها به تناسب و استفاده مناسب بستگی دارد و ممکن است برای همه مناسب نباشند. ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی می تواند به شما کمک کند تا تعیین کنید که آیا پساری واژینال گزینه خوبی برای شما است یا خیر.
