سرماخوردگی معمولی، یک عفونت ویروسی خفیف که در درجه اول بر دستگاه تنفسی فوقانی تأثیر می گذارد، یکی از شایع ترین مسائل بهداشتی است که انسان ها با آن مواجه هستند. سرماخوردگی که توسط ویروس‌های متعدد ایجاد می‌شود، تقریباً ۲–۴ مورد در هر بزرگسال در سال را شامل می‌شود که منجر به عوارض قابل توجه، کاهش بهره‌وری و استفاده از مراقبت‌های بهداشتی می‌شود. هدف این مقاله ارائه یک مرور جامع از ویروس های سرماخوردگی، طبقه بندی، علائم، مراحل و مدت زمان عفونت است.
ویروس های سرماخوردگی معمولی: طبقه بندی و انواع
بیش از ۲۰۰ ویروس مختلف به عنوان عوامل بالقوه سرماخوردگی شناخته شده‌اند که راینوویروس‌ها شایع‌ترین مقصر هستند که ۱۰ تا ۴۰ درصد از کل موارد سرماخوردگی را تشکیل می‌دهند . راینوویروس‌ها تقریباً ۱۰۰ نوع را تشکیل می‌دهند که بسیار مسری هستند و باعث عفونت‌های خفیف تنفسی می‌شوند. سایر ویروس‌های دخیل در سرماخوردگی عبارتند از: آدنوویروس‌ها، کروناویروس‌ها، ویروس پاراآنفلوانزای انسانی (HPIV) و ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV).
- راینوویروس ها: ویروس های RNA تک رشته ای هستند که بسیار مسری هستند و از طریق تماس مستقیم با ترشحات تنفسی یا فومیت ها منتقل می شوند. راینوویروس‌ها شایع‌ترین علت سرماخوردگی هستند و بر اساس ویژگی‌های سرولوژیکی به چندین گروه (A، B و C) طبقه‌بندی می‌شوند.
- کروناویروس‌ها: حدود شش نوع کروناویروس فصلی وجود دارد که انسان را آلوده می‌کند و علائم خفیف تا متوسط عفونت‌های تنفسی را ایجاد می‌کند. این ویروس‌ها، ویروس‌های RNA تک رشته‌ای با حس مثبت هستند و مسئول تقریباً ۱۵ تا ۳۰ درصد موارد سرماخوردگی هستند. شناخته شده ترین نوع کروناویروس، سندرم حاد تنفسی ویروس کرونا ۲ (SARS-CoV-۲) است که باعث همه گیری COVID-۱۹ می شود.
- ویروس پاراآنفلوآنزای انسانی (HPIV): HPIV یک پارامیکسو ویروس است که معمولاً مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی را آلوده می کند. این ویروس بیشتر در کودکان خردسال و بزرگسالان مسن ایجاد می کند. با این حال، می تواند هر کسی را تحت تاثیر قرار دهد. علائم HPIV مشابه علائم ناشی از راینوویروس ها از جمله گلودرد، عطسه و احتقان است.
- آدنوویروس‌ها: این ویروس‌ها، ویروس‌های DNA بدون پوشش و دو رشته‌ای هستند که می‌توانند انواع عفونت‌ها را از سرماخوردگی گرفته تا شرایط جدی‌تری مانند برونشیت و ذات‌الریه ایجاد کنند. تقریباً ۵۰ نوع آدنوویروس وجود دارد که می توانند چشم را آلوده کرده و علاوه بر مجاری تنفسی باعث ورم ملتحمه (چشم صورتی) شوند.
- ویروس سنسیتیال تنفسی (RSV): RSV یک ویروس رایج است که شباهت زیادی به راینوویروس ها دارد و به سرعت پخش می شود. این بیماری در کودکان خردسال و افراد بالای ۷۰ سال کمی شایع تر است اما می تواند هر کسی را مبتلا کند. RSV می تواند منجر به عفونت های شدیدتر در جمعیت های پرخطر شود.
علائم، مراحل و مدت سرماخوردگی
سرماخوردگی معمولاً حدود یک هفته طول می کشد، اگرچه علائم ممکن است در برخی موارد تا ۱۴ روز باقی بماند. این بیماری در چندین مرحله پیشرفت می کند که هر کدام با علائم خاصی مشخص می شوند:
۱. روزهای ۱–۳: در این مرحله اولیه، علائم شروع به رشد می کنند. علائم رایج عبارتند از:
- سرفه کردن
- خراش گلو
- آبریزش بینی
- تراکم، شلوغی
- عطسه کردن
- کاهش حس چشایی و بویایی
۲. روزهای ۴–۷: با پیشرفت سرما به مرحله فعال، علائم اضافی ممکن است ظاهر شوند:
- سردرد
- بدن درد
- خستگی
- چشمان اشک آلود
- آبریزش بینی
- کودکان نیز ممکن است تب را تجربه کنند
۳. روزهای ۸ تا ۱۰: مرحله آخر سرماخوردگی، که به عنوان مرحله نقاهت نیز شناخته می شود، معمولاً علائم را برطرف می کند. با این حال، برخی از افراد ممکن است همچنان سرفه یا خستگی طولانی مدت را تجربه کنند.
تمایز بین سرماخوردگی معمولی و سایر عفونت های تنفسی
تمایز بین سرماخوردگی و سایر عفونت های تنفسی مانند آنفولانزا یا RSV به دلیل همپوشانی علائم می تواند چالش برانگیز باشد. با این حال، ویژگی های خاصی وجود دارد که می تواند به تشخیص این عفونت ها کمک کند:
- سرماخوردگی در مقابل ویروس سینسیتیال تنفسی (RSV): RSV و سرماخوردگی علائم مشابهی دارند، اما RSV بیشتر باعث تب، خس خس سینه و مشکل در خوردن می شود. RSV همچنین در پاییز و زمستان فعال تر است، در حالی که راینوویروس ها که باعث سرماخوردگی می شوند در بهار و تابستان فعال تر هستند.
- سرماخوردگی در مقابل آنفولانزا (آنفولانزا): آنفولانزا معمولاً علائم شدیدتری ایجاد می کند و به احتمال زیاد منجر به عوارض سلامتی قابل توجهی می شود، به ویژه در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند. شروع علائم آنفولانزا در مقایسه با سرماخوردگی ناگهانی تر است. در حالی که سرماخوردگی عمدتاً دستگاه تنفسی فوقانی را تحت تأثیر قرار می دهد، آنفولانزا می تواند دستگاه تنفسی تحتانی را نیز هدف قرار دهد و منجر به ذات الریه یا سایر عوارض شود.
تست های تشخیصی و گزینه های درمانی
آزمایش های تشخیصی می تواند به متخصصان مراقبت های بهداشتی کمک کند تا بین سرماخوردگی و سایر عفونت های تنفسی تمایز قائل شوند . به عنوان مثال، آزمایش‌های آنتی‌ژن سریع و آزمایش‌های واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) می‌توانند برای شناسایی ویروس‌های خاص عامل عفونت استفاده شوند.
درمان سرماخوردگی در درجه اول حمایتی است و بر تسکین علائم و ترویج استراحت و مصرف مایعات تمرکز دارد. داروهای بدون نسخه مانند مسکن ها، ضد احتقان ها و آنتی هیستامین ها می توانند علائمی مانند سردرد، احتقان و عطسه را تسکین دهند. در برخی موارد، در صورت مشکوک شدن به عفونت باکتریایی یا بروز عوارض، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود. با این حال، آنتی بیوتیک ها در برابر عفونت های ویروسی مانند سرماخوردگی بی اثر هستند.
کلام پایانی
- سرماخوردگی یک گروه بسیار شایع و متنوع از عفونت های ویروسی است که سالانه میلیون ها نفر را تحت تاثیر قرار می دهد. راینوویروس‌ها شایع‌ترین علت هستند، اما سایر ویروس‌ها مانند آدنوویروس‌ها، کروناویروس‌ها، HPIV و RSV نیز در ایجاد سرماخوردگی نقش دارند. علائم، مراحل و مدت عفونت متفاوت است، اما بیشتر سرماخوردگی ها را می توان در خانه با استراحت، مایعات و داروهای بدون نسخه کنترل کرد.
- تشخیص سرماخوردگی از سایر عفونت‌های تنفسی می‌تواند چالش برانگیز باشد، اما ویژگی‌های خاص و آزمایش‌های تشخیصی می‌تواند سرنخ‌هایی را برای متخصصان مراقبت‌های بهداشتی فراهم کند. از آنجایی که در حال حاضر هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای سرماخوردگی وجود ندارد، مراقبت های حمایتی و پیشگیری از طریق بهداشت دست و آداب تنفسی سنگ بنای مدیریت این عفونت ویروسی گسترده است.
