افت ناگهانی فشار خون که هایپوتانسیون نیز نامیده می شود ، می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. ممکن است به دلیل کم آبی بدن یا به سرعت بلند شدن از روی صندلی باشد که باعث سرگیجه و گیجی لحظه‌ای شود. اما افت ناگهانی فشار خون همچنین می تواند نشانه یک بیماری بالقوه جدی مانند نارسایی قلبی، گرمازدگی یا خونریزی داخلی باشد.
در این مقاله علل مختلف افت فشار خون ناگهانی و چگونگی تشخیص و درمان افت ناگهانی فشار خون مورد بحث قرار خواهد گرفت. همچنین زمان مراجعه به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی و علائم اورژانس پزشکی را توضیح می دهد.
علل افت ناگهانی فشار خون
دلایل احتمالی زیادی برای افت فشار خون وجود دارد. برخی ممکن است همپوشانی داشته باشند و در برخی موارد تشخیص را دشوار می کند. علل را می توان به طور کلی به عنوان هیپوولمی، کاهش برون ده قلبی، اتساع عروق و سندرم های کاهش فشار خون طبقه بندی کرد.
۱. هیپوولمی
هیپوولمی اصطلاحی است که برای توصیف کاهش حجم خون استفاده می شود. این شایع ترین علت افت فشار خون است. اگر مایعات کافی دریافت نکنید یا بدن شما مایعات زیادی از دست بدهد، ممکن است رخ دهد (منبع مطلب).
علل شایع هیپوولمی عبارتند از:
- کم آبی بدن
- از دست دادن خون، که می تواند منجر به شوک هموراژیک شود
- گرسنگی یا روزه داری
- اسهال یا استفراغ شدید
- گرمازدگی
- استفاده بیش از حد از دیورتیک ها (“قرص های آب”)
- نارسایی کلیه
- پانکراتیت شدید (باعث نشت مایع به داخل حفره شکمی)
هشدار
شوک هیپوولمیک زمانی اتفاق می افتد که شما به هر دلیلی بیش از ۲۰ درصد از حجم خون خود را از دست بدهید. کاهش در این سطح باعث می شود قلب نتواند مقدار کافی خون را در بدن پمپاژ کند (منبع مطلب).
۲. کاهش برون ده قلبی
حتی اگر حجم خون شما نرمال باشد، شرایطی وجود دارد که می تواند توانایی بدن برای پمپاژ خون را کاهش دهد. این وضعیت به عنوان کاهش برون ده قلبی شناخته می شود.
این می تواند در نتیجه یک مشکل قلبی، اختلال عملکرد غدد درون ریز (هورمونی) و برخی داروها رخ دهد. تغییرات ناگهانی در برون ده قلبی می تواند باعث افت ناگهانی فشار خون شود.
علل کاهش برون ده قلبی عبارتند از.
- نارسایی احتقانی قلب (CHF)
- بیماری عروق کرونر (CAD)
- انفارکتوس میوکارد (سکته قلبی)
- بیماری دریچه قلب ، از جمله تنگی آئورت
- برادی کاردی (ضربان قلب آهسته غیر طبیعی)
- داروهایی مانند آلفا بلوکرها و بتا بلوکرها که می توانند ضربان قلب را کاهش دهند
- اختلالات غدد درون ریز مانند کم کاری تیروئید ، پرکاری پاراتیروئید و بیماری آدیسون
۳. تورم عروق
تورم عروقی گشاد شدن ناگهانی رگ های خونی را توصیف می کند. همانطور که رگ های خونی گسترده تر می شوند، فشار خون همچنان کاهش می یابد.
علل شایع اتساع عروق عبارتند از(منبع مطلب):
- داروهای گشادکننده عروق : داروهای این دسته عبارتند از مسدود کننده های کانال کلسیم، مسدود کننده های گیرنده آنژیوتانسین II، نیتروگلیسیرین، اکسید نیتروژن، روگین (مینوکسیدیل) و ویاگرا (سیلدنافیل).
- دیسائوتونومی: وضعیتی که در آن سیستم عصبی خودمختار دچار اختلال می شود و بر قلب، مثانه، روده ها، رگ های خونی و سایر اندام ها تأثیر می گذارد.
- سپسیس : یک واکنش تهدید کننده زندگی به عفونت
- آنافیلاکسی : یک آلرژی شدید و تمام بدن که می تواند منجر به شوک آنافیلاکسی شود
- اسیدوز : وضعیتی که در آن اسیدهای خون بالا می‌رود
- شوک نوروژنیک: شوک ناشی از آسیب مغزی یا نخاعی
۴. سندرم هیپوتانسیو
سندرم هیپوتانسیو اصطلاحی است که زمانی استفاده می شود که بیش از یک عامل باعث افت ناگهانی فشار خون شود. معمولاً یک فرد یک بیماری زمینه‌ای دارد که با انجام کاری مانند ایستادن پس از نشستن یا تجربه ناراحتی عاطفی شدید ایجاد می‌شود.
سندرم هیپوتانسیو به طور ناگهانی ظاهر می شوند، گاهی اوقات با علائم چشمگیر، از جمله سرگیجه شدید و بیهوشی.
برخی از سندرم های هیپوتانسیو رایج عبارتند از:
- افت فشار خون ارتواستاتیک نوروژنیک (NOH): زمانی است که تغییر در وضعیت بدن، مانند بلند شدن از روی صندلی یا تخت، باعث کاهش شدید فشار خون می شود. افت فشار خون ارتواستاتیک نوروژنیک توسط یک اختلال عصبی زمینه ای ایجاد می شود که بر سیستم عصبی خودمختار تأثیر می گذارد، از جمله اختلالات عصبی مانند بیماری پارکینسون و زوال عقل لووی بدن و همچنین آسیب عصبی دیابتی (منبع مطلب).
- افت فشار خون ارتواستاتیک (OH): علائمی مشابه افت فشار خون ارتواستاتیک نوروژنیک دارد. این بیماری به دلایل غیر عصبی مانند کاهش برون ده قلبی و اتساع شدید عروق ایجاد می شود. داروهایی مانند دیورتیک ها، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای و داروهای فشار خون بالا نیز می توانند باعث افت فشار خون ارتواستاتیک نوروژنیک شوند (منبع مطلب).
- سندرم افت فشار خون به پشت خوابیده: در بارداری بعدی زمانی رخ می دهد که وزن نوزاد بر روی دو تا از بزرگترین رگ های خونی بدن به نام آئورت و ورید اجوف تحتانی فشار می آورد. این باعث کاهش جریان خون به قلب می شود (منبع مطلب).
- افت فشار خون پس از غذا: بلافاصله پس از خوردن غذا زمانی رخ می دهد که خون برای کمک به هضم به روده ها هدایت می شود. این امر به طور موقت خون و اکسیژن را از مغز سلب می کند. این بیماری بیشتر در افراد مسن دیده می شود و معمولاً در عرض ۳۰ تا ۷۵ دقیقه پس از خوردن غذا رخ می دهد (منبع مطلب).
- سنکوپ وازوواگال: یک واکنش بیش از حد به برخی محرک‌های عاطفی مانند دیدن خون یا پریشانی شدید عاطفی است. این منجر به کاهش شدید فشار خون و غش ( سنکوپ ) می شود. علت آن فعال شدن بیش از حد عصب واگ است که سیگنال های عصبی را از قلب، کبد، ریه ها و روده به مغز منتقل می کند (منبع مطلب).
- سنکوپ رفلکس موقعیتی نیز عصب واگ را درگیر می کند ، البته به طور مستقیم. زمانی اتفاق می افتد که فشار فیزیکی روی عصب وارد شود. به عنوان مثال می توان به زور زدن در حین اجابت مزاج، بلند کردن وزنه سنگین یا ایستادن طولانی مدت در یک مکان اشاره کرد. ادرار کردن پس از مصرف یک داروی گشادکننده عروق مانند سیالیس (تادالافیل) نیز می تواند باعث سنکوپ رفلکس شود (منبع مطلب).
- سنکوپ شریان کاروتید شامل فشرده سازی شریان کاروتید داخلی گردن است. پوشیدن یقه تنگ، تراشیدن یا چرخاندن سر می تواند باعث افت ناگهانی فشار خون شود، به ویژه در افراد مسن یا کسانی که تنگی شریان کاروتید دارند (منبع مطلب).
تشخیص افت ناگهانی فشار خون
یک کاف فشار خون به نام فشارسنج می تواند به شما بگوید که فشار خون شما چقدر پایین است، اما نمی تواند به شما بگوید که چه چیزی باعث افت ناگهانی شده است.
برای این کار، پزشک باید سابقه پزشکی، سابقه خانوادگی، علائم فعلی و داروهای شما را بررسی کند. سپس برخی از آزمایشات زیر را برای کشف علت انجام خواهند داد (منبع مطلب):
- مانور والسالوا : یک تست در مطب که برای تشخیص افت فشار خون ارتواستاتیک استفاده می شود. شما به سختی از میان لب های جمع شده دم می زنید تا ببینید چگونه بر فشار خون و ضربان قلب شما تأثیر می گذارد.
- آزمایش خون : این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی علل زمینه‌ای افت فشار خون حاد مانند دیابت، کم خونی، هایپوگلیسمی، مشکلات تیروئید، مشکلات کلیوی و عدم تعادل هورمونی کمک کنند.
- آزمایش ادرار :آزمایش ادرار می تواند به تشخیص بیماری کلیوی کمک کند.
- الکتروکاردیوگرام (ECG) : ECG فعالیت الکتریکی قلب را برای تشخیص اختلالات ریتم، نارسایی قلبی و سایر مشکلات قلبی عروقی اندازه گیری می کند.
- اکوکاردیوگرام : این آزمایش از امواج صوتی برای ایجاد تصاویر ویدیویی از قلب برای تشخیص نقص‌های ساختاری مانند نشت دریچه قلب استفاده می‌کند.
- تست های تصویربرداری : توموگرافی کامپیوتری (CT) ، تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) و اشعه ایکس برای تشخیص خونریزی داخلی، مشکلات ساختاری قلب، مشکلات کلیوی یا آسیب مغزی یا نخاعی استفاده می شود.
- تست میز شیب دار (تیلت) :این عملکرد قلب و فشار خون را اندازه گیری می کند زیرا بدن در زوایای مختلف روی یک میز قابل تنظیم کج می شود. بیشتر برای تشخیص افت فشار خون وضعیتی استفاده می شود.
- تست استرس قلبی :تست استرس عملکرد قلب و فشار خون فرد را در حالی که روی تردمیل می دود یا دوچرخه ثابت را رکاب می زند اندازه گیری می کند. این در درجه اول برای تشخیص بیماری عروق کرونر استفاده می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به طور کلی، اگر علائم مکرر افت فشار خون دارید، حتی اگر علائم نسبتاً خفیف باشند (مانند سرگیجه هنگام بلند شدن از روی صندلی)، به نفع شماست که به یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید.
از سوی دیگر، اگر علائم شوک را تجربه کردید، باید با اورژانس تماس بگیرید. هنگامی که این اتفاق می افتد، فشار خون شما به شدت کاهش می یابد که اندام ها از جریان خون و اکسیژن کافی محروم می شوند و علائمی مانند:
- پوست رنگ پریده، سرد و لطیف
- تنفس کم عمق و سریع
- دشواری در تنفس
- سرگیجه یا سبکی سر
- حالت تهوع یا استفراغ
- اضطراب
- سردرگمی یا سرگردانی
- ضربان قلب تند
- تپش قلب
- دهان خشک
- خروجی ادرار کم یا ادرار تیره
- غش کردن
هشدار
در صورت بروز علائم شوک با اورژانس تماس بگیرید یا به نزدیکترین اورژانس خود بروید. در صورت عدم درمان، شوک می تواند منجر به آسیب دائمی اندام، ایست قلبی و حتی مرگ شود.
درمان
درمان افت فشار خون حاد بر اساس علت زمینه ای متفاوت است. اگر این وضعیت یک اورژانس پزشکی نیست، باید بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید و پاهای خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. اگر دچار کم آبی هستید، باید مایعات از دست رفته را جبران کنید و در صورت شدید بودن علائم، فورا به پزشک مراجعه کنید.
- شوک سپتیک ممکن است به تزریق آنتی بیوتیک وریدی نیاز داشته باشد، در حالی که شوک آنافیلاکتیک به اپی نفرین (آدرنالین) نیاز دارد (منبع مطلب).
- اگر افت فشار خون به اتساع شدید عروق یا کاهش برون ده قلبی مربوط باشد، ممکن است داروهایی مانند گشادکننده عروق (مانند میدودرین ) یا داروهایی برای تحریک قلب (مانند دیژیتال) برای بهبود عملکرد و برون ده قلب تجویز شود (منبع مطلب).
- افراد مبتلا به افت فشار خون وضعیتی شدید ممکن است از استفاده از استروئید ضد التهابی فلودروکورتیزون سود ببرند (منبع مطلب).
- جوراب های فشاری (جوراب واریس) اغلب برای افراد مبتلا به افت فشار خون ارتواستاتیک برای جلوگیری از تجمع خون در پاها تجویز می شود. پوشیدن آنها خون بیشتری را در قسمت بالایی بدن نگه می دارد.
کلام پایانی
- افت ناگهانی فشار خون می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. برخی از این موارد جدی نیستند. اگرچه در برخی موارد، ممکن است نشانه ای از چیزی جدی تر و حتی تهدید کننده زندگی باشد. علل جدی زمینه ای معمولاً علائم دیگری نیز دارند.
- مهم است که علائم افت فشار خون را نادیده نگیرید. این امر به ویژه اگر افت ناگهانی و شدید باشد صادق است. افت فشار خون اغلب با موفقیت قابل درمان است. از سوی دیگر، علت زمینه‌ای ممکن است نیاز به درمان گسترده توسط یک متخصص مانند متخصص قلب، مغز و اعصاب یا متخصص غدد داشته باشد.
