سرطان آمپولاری شکل نسبتاً نادری از کارسینوم است که در ناحیه کوچکی از بدن انسان به نام آمپول Vater ایجاد می‌شود . آمپول Vater که در محل اتصال مجرای صفراوی و مجرای پانکراس قرار دارد، بخشی جدایی ناپذیر از دستگاه گوارش است که در نزدیکی کبد و پانکراس قرار دارد. هدف این مقاله ارائه یک مرور کلی از سرطان آمپولار، بررسی علل، علائم، تشخیص، درمان و زندگی با این بیماری است.
علل و عوامل خطر
علل دقیق سرطان آمپولار هنوز مشخص نیست. با این حال، به طور گسترده پذیرفته شده است که این بیماری به دلیل جهش (تغییر) در DNA سلول های آمپول Vater ایجاد می شود . این جهش‌ها باعث رشد و تکثیر غیرقابل کنترل سلول‌ها و در نهایت تشکیل تومور می‌شوند.
عوامل خاصی وجود دارد که می تواند خطر ابتلا به سرطان آمپول را در افراد افزایش دهد. بارزترین آنها سن و جنسیت است. سرطان آمپولار در افراد بالای ۷۰ سال شایع تر است و مردان به طور قابل توجهی بیشتر از زنان به این عارضه مبتلا می شوند. در واقع، این خطر برای مردان ۰.۷۴ از هر ۱۰۰۰۰۰ است، در حالی که این خطر برای زنان ۰.۴۸ از هر ۱۰۰۰۰۰ است.
سندرم های ارثی مانند سندرم لینچ و پولیپ آدنوماتوز خانوادگی (FAP) نیز می توانند احتمال ابتلا به سرطان آمپول را افزایش دهند. این اختلالات ژنتیکی افراد را مستعد ابتلا به انواع مختلف سرطان از جمله سرطان روده بزرگ و آندومتر می کند.
علائم سرطان آمپولاری
یکی از شایع ترین علائم سرطان آمپولار، زردی است، بیماری که با زرد شدن پوست و چشم مشخص می شود. این به این دلیل رخ می دهد که تومور می تواند مجرای صفراوی را مسدود کند و از حرکت صفرا به روده کوچک و تجمع آن در جریان خون جلوگیری کند. سایر علائم سرطان آمپولار عبارتند از:
- کاهش وزن و کاهش اشتها: با رشد سرطان، تغییراتی در سیستم گوارشی ایجاد می‌شود که منجر به کاهش وزن غیرقابل توضیح و کاهش اشتها می‌شود.
- تهوع و استفراغ: این علائم ممکن است به دلیل وجود تومور یا انسداد مجرای صفراوی رخ دهد.
- رشد تومور ، می‌تواند به اندام‌ها و بافت‌های مجاور فشار وارد کند و باعث ناراحتی شود.
- خارش پوست: تجمع صفرا در جریان خون می تواند منجر به خارش، احساس خارش شدید شود.
- تب: افزایش دمای بدن می تواند نشان دهنده عفونت یا التهاب مرتبط با سرطان باشد.
- مدفوع خاک رس و خونریزی مقعدی: انسداد مجرای صفراوی می تواند منجر به مدفوع با رنگ روشن تر شود، در حالی که وجود خون در مدفوع ممکن است نشانه ای از تومور پیشرفته تر باشد.
تشخیص و آزمایشات
هنگامی که سرطان آمپولار مشکوک باشد، یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی معمولاً با معاینه فیزیکی و ارزیابی علائم بیمار شروع می کند. این اغلب با یک سری آزمایش های تشخیصی طراحی شده برای تأیید وجود سرطان و تعیین میزان آن دنبال می شود. آزمایشات رایج عبارتند از:
- آزمایش‌های خون یا ادرار: این آزمایش‌ها می‌توانند به شناسایی نشانگرهای سرطانی کمک کنند، موادی که ممکن است وجود سلول‌های سرطانی را در بدن نشان دهند.
- تست های تصویربرداری: تکنیک هایی مانند سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)، سونوگرافی و تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) می تواند تصاویر دقیقی از داخل بدن ایجاد کند و به پزشکان اجازه می دهد تومورها را شناسایی کرده و اندازه و محل آنها را ارزیابی کنند.
- آندوسکوپی: این روش شامل قرار دادن یک لوله کوچک و انعطاف پذیر (اندوسکوپ) در دهان یا رکتوم برای بررسی داخل دستگاه گوارش است. در مورد سرطان آمپولار، ممکن است کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP) انجام شود. ERCP از ترکیب آندوسکوپ و اشعه ایکس برای تجسم مجاری صفراوی و مجرای پانکراس استفاده می کند.
در بسیاری از موارد، بیوپسی برای تایید تشخیص سرطان آمپولار انجام می شود. در طول بیوپسی، نمونه کوچکی از سلول ها از تومور برداشته می شود و زیر میکروسکوپ بررسی می شود تا مشخص شود که آیا سلول های سرطانی وجود دارند یا خیر.
گزینه های درمان
انتخاب درمان سرطان آمپولار به مرحله بیماری، سلامت کلی بیمار و سایر عوامل فردی بستگی دارد. برخی از گزینه های درمانی رایج عبارتند از:
- جراحی آندوسکوپی: سرطان های آمپولاری در مراحل اولیه اغلب با جراحی آندوسکوپی قابل درمان هستند. در این روش، جراح بافت سرطانی را با استفاده از ابزارهایی که از آندوسکوپ عبور داده می شود، خارج می کند. این رویکرد کم تهاجمی چندین مزیت از جمله کاهش زمان بهبودی و عوارض کمتر را ارائه می دهد.
- روش Whipple: همچنین به عنوان پانکراتیکودئودنکتومی شناخته می شود، روش Whipple یک روش جراحی گسترده تر است که برای درمان سرطان آمپولار استفاده می شود. این شامل برداشتن کیسه صفرا، بخشی از مجرای صفراوی، بخشی از روده کوچک و سر پانکراس است. روش ویپل اغلب برای درمان سرطان های مرحله پیشرفته استفاده می شود.
- شیمی درمانی: شیمی درمانی یک درمان سیستمیک است که از داروهای قوی کشنده سرطان برای هدف قرار دادن سلول های سرطانی آمپولاری در سراسر بدن استفاده می کند. می توان آن را به تنهایی، پس از جراحی برای از بین بردن سلول های سرطانی باقی مانده یا در ترکیب با پرتودرمانی استفاده کرد.
- پرتودرمانی: این روش درمانی از پرتوهای پر انرژی برای هدف قرار دادن و از بین بردن سلول های سرطانی استفاده می کند. پرتودرمانی را می توان به تنهایی یا همراه با شیمی درمانی، قبل و یا بعد از جراحی استفاده کرد. ممکن است برای کوچک کردن تومورها قبل از جراحی یا برای از بین بردن سلول های سرطانی باقیمانده بعد از جراحی استفاده شود.
- مدیریت علائم: در مواردی که سایر درمان ها مؤثر یا مناسب نیستند، اقدامات مراقبت تسکینی ممکن است برای مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی انجام شود. یکی از این اقدامات، قرار دادن استنت در مجرای صفراوی برای کاهش زردی و سایر علائم ناشی از مسدود شدن مجرا است.
عوارض و عوارض جانبی
مانند هر روش پزشکی، عوارض و عوارض جانبی بالقوه ای در درمان سرطان آمپولاری وجود دارد. در زیر برخی از خطرات مرتبط با روش ویپل، شیمی درمانی و پرتودرمانی آورده شده است.
- روش ویپل: عوارض احتمالی شامل عفونت زخم، لخته شدن خون، تاخیر در تخلیه معده و نشت آناستوموز پانکراس (شرایطی که در آن مایع پانکراس به دلیل اختلال در مجاری پانکراس نشت می کند) است.
- شیمی درمانی: عوارض جانبی شایع عبارتند از خستگی، ریزش مو، حالت تهوع، اسهال، یبوست، ناباروری و علائم شبیه آنفولانزا.
- پرتودرمانی: عوارض جانبی ممکن است شامل خستگی، تحریک پوست و علائم گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال باشد.
ضروری است که بیماران پس از درمان در تمام جلسات پیگیری برنامه ریزی شده شرکت کنند تا سلامت خود را تحت نظر داشته باشند و در صورت بروز هر گونه عوارض یا عوارض جانبی برطرف شوند.
جلوگیری
در حال حاضر، هیچ راه شناخته شده ای برای پیشگیری از سرطان آمپولاری وجود ندارد، زیرا این بیماری توسط هیچ عامل خطر قابل تغییری ایجاد نمی شود. غربالگری منظم و تشخیص زودهنگام برای بهبود نتایج برای افراد در معرض خطر ابتلا به سرطان آمپولاری کلیدی است.
زندگی با سرطان آمپولاری
زندگی با سرطان آمپولار می تواند چالش برانگیز باشد، اما مراحلی وجود دارد که افراد می توانند برای مدیریت شرایط خود و حفظ کیفیت زندگی خود انجام دهند. این ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پیروی از یک سبک زندگی سالم: خوردن یک رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، و پرهیز از دخانیات و مصرف بیش از حد الکل می تواند به ارتقای سلامت و رفاه کلی کمک کند.
- مدیریت علائم: همکاری نزدیک با ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی برای مدیریت علائمی مانند حالت تهوع، درد و خستگی می تواند تفاوت قابل توجهی در زندگی روزمره ایجاد کند.
- حمایت عاطفی: ارتباط با دیگرانی که سرطان آمپولار را تجربه کرده‌اند، چه از طریق گروه‌های پشتیبانی یا انجمن‌های آنلاین، می‌تواند حمایت عاطفی و توصیه‌های عملی ارزشمندی را ارائه دهد.
- مراقبت های پزشکی مداوم: شرکت در قرار ملاقات های پیگیری منظم، حفظ ارتباط باز با ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی، و به روز ماندن در مورد آخرین پیشرفت ها در تحقیقات و درمان سرطان آمپولاری می تواند به اطمینان از بهترین نتایج ممکن کمک کند.
سوالات متداول
۱. سرطان آمپولار چیست؟
سرطان آمپولاری نوع نادری از کارسینوم است که در آمپول Vater ، یک روزنه کوچک واقع در محل اتصال مجرای صفراوی و مجرای پانکراس در دستگاه گوارش، تشکیل می‌شود.
۲. سرطان آمپولار چقدر شایع است؟
سرطان آمپولاری نسبتاً نادر است و کمتر از ۱ درصد از کل سرطان‌هایی را که بر دستگاه گوارش تأثیر می‌گذارند، تشکیل می‌دهد.
۳. چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان آمپولار هستند؟
سرطان آمپولار در افراد بالای ۷۰ سال شایع است و مردان بیشتر از زنان در معرض ابتلا هستند. برخی از سندرم های ارثی مانند سندرم لینچ و پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) نیز می توانند خطر ابتلا به سرطان آمپول را افزایش دهند.
۴. علائم سرطان آمپولار چیست؟
علائم شایع سرطان آمپولار شامل یرقان (زردی چشم و پوست)، کاهش وزن، کاهش اشتها، حالت تهوع و استفراغ، درد شکم و کمر درد، خارش پوست، تب و تغییر رنگ مدفوع یا وجود خون در مدفوع
۵. سرطان آمپولار چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص معمولاً شامل ترکیبی از معاینه فیزیکی، آزمایش خون یا ادرار، آزمایش های تصویربرداری (مانند سی تی اسکن، سونوگرافی، یا MRI)، آندوسکوپی (از جمله ERCP) و بیوپسی است. بیوپسی شامل برداشتن نمونه کوچکی از سلول ها از تومور برای تایید وجود سلول های سرطانی است.
