ناباروری یک نگرانی قابل توجه برای میلیون ها فرد و زوج در سراسر جهان است که بر توانایی آن ها برای باردار شدن و به پایان رساندن بارداری تاثیر می گذارد. این وضعیت به عنوان ناتوانی در باردار شدن پس از تلاش برای یک دوره خاص تعریف می شود که بسته به سن فرد متفاوت است. برای زنان، اگر بعد از یک سال رابطه جنسی محافظت نشده نتوانسته اند باردار شوند و برای افراد بالای ۳۵ سال، این دوره به شش ماه کاهش می یابد. هنگام در نظر گرفتن هر دو جنس مرد و زن، درک این نکته ضروری است که ناباروری منحصر به یک جنسیت نیست. آنها را به همان اندازه تحت تأثیر قرار می دهد. ناباروری علل مختلفی دارد، از شرایط فیزیکی گرفته تا عوامل محیطی و داروها.
ناباروری اولیه به افرادی اطلاق می شود که هرگز نتوانسته اند باردار شوند، در حالی که ناباروری ثانویه در مورد افرادی که قبلا حاملگی را تا پایان ترم انجام داده اند اعمال می شود. درک علت اصلی ناباروری در تعیین گزینه های درمانی مناسب در دسترس بسیار مهم است. ناباروری مردان اغلب به دلیل مسائل مربوط به تولید، تعداد یا تحرک اسپرم ایجاد می شود. عوامل خطر برای مردان عبارتند از سن بالاتر، سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد الکل، چاقی، قرار گرفتن در معرض سموم، و چندین بیماری پزشکی و غیره.
ناباروری زنان می تواند ناشی از اختلالاتی باشد که بر تخمک گذاری، لقاح یا لانه گزینی تأثیر می گذارد و عوامل خطر مانند بالا رفتن سن، سیگار کشیدن، مصرف الکل و اضافه وزن یا کمبود وزن نیز در این امر نقش دارند. شرایط پزشکی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، بیماری التهابی لگن (PID)، فیبرومهای رحمی و نارسایی زودرس تخمدان میتوانند به ناباروری در زنان کمک کنند. داروها و داروها، از جمله شیمی درمانی، پرتودرمانی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، داروهای ضد روان پریشی، و داروهای تفریحی نیز می توانند بر باروری تأثیر بگذارند.
ارزیابی ناباروری مردان معمولاً با بررسی کامل تاریخچه پزشکی و معاینه فیزیکی با تمرکز بر ناهنجاری های تناسلی آغاز می شود. تجزیه و تحلیل مایع منی، کمیت و کیفیت اسپرم را ارزیابی میکند و پس از آن آزمایشهای بیشتری بر اساس یافتههای اولیه انجام میشود. اینها ممکن است شامل آزمایش هورمون، آزمایش ژنتیک یا سونوگرافی دستگاه تناسلی باشد. زنان باید پس از یک سال تلاش برای باردار شدن در صورت زیر ۳۵ سال و پس از ۶ ماه در صورت بالای ۳۵ سال با پزشک مشورت کنند.
ارزیابی شامل بحث در مورد تاریخچه پزشکی، معاینه لگن و ارزیابی تخمک گذاری از طریق کیت های خانگی یا آزمایش خون است. روش های تصویربرداری مانند هیستروسالپنگوگرافی و لاپاراسکوپی، همراه با آزمایش ذخیره تخمدان، ابزارهای تشخیصی رایج هستند. گزینه های درمانی بر اساس علت زمینه ای و مدت زمان ناباروری متفاوت است و جراحی، دارو، و فناوری کمک باروری (ART) راه حل های بالقوه ای هستند. جراحی می تواند مشکلات ساختاری را برطرف کند، عدم تعادل هورمونی را اصلاح کند، یا اسپرم را برای روش های ART بازیابی کند.
دارو میتواند مشکلات هورمونی یا عفونتهای مؤثر بر تعداد اسپرم را مدیریت کند، در حالی که تکنیکهای ART مانند تلقیح داخل رحمی (IUI) و لقاح آزمایشگاهی (IVF) جایگزینهایی برای زوجهایی است که برای باردار شدن طبیعی تلاش میکنند. درمانهای طبیعی مانند طب سوزنی، یوگا و ویتامینهای خاص ممکن است مکمل روشهای سنتی باشند، اگرچه شواهد علمی در حمایت از این رویکردها محدود است. اصلاح شیوه زندگی، مانند تنظیم رژیم غذایی و کاهش استرس نیز می تواند باروری را افزایش دهد.
توصیه های غذایی بر ارتقای سلامت کلی و بهبود تخمک گذاری تمرکز دارند. زوج هایی که با ناباروری مواجه هستند باید یک فرآیند تصمیم گیری پیچیده در مورد گزینه های درمانی را با در نظر گرفتن علت ناباروری، سن آنها و ترجیحات شخصی دنبال کنند. در حالی که ناباروری می تواند از نظر عاطفی چالش برانگیز باشد، پیشرفت های علم پزشکی همچنان به گسترش امکانات برای والدین شدن ادامه می دهد و برای کسانی که به دنبال شروع یا رشد خانواده خود هستند، امید ایجاد می کند.
آشنایی با علل ناباروری در مردان و زنان
ناباروری یک موضوع چند وجهی است که تقریباً یک سوم موارد را در مردان و زنان تحت تأثیر قرار می دهد و یک سوم باقیمانده به ترکیبی از هر دو جنس یا منشا ناشناخته نسبت داده می شود (منبع مطلب). ناباروری مردان معمولاً با مسائل مربوط به تولید، تعداد و تحرک اسپرم مرتبط است. چندین عامل خطر احتمال ناباروری مردان را افزایش می دهند:
- سن: با افزایش سن مردان، کیفیت و کمیت اسپرم کاهش می یابد و پتانسیل باروری کاهش می یابد.
- کشیدن سیگار: این عادت بر تولید و تحرک اسپرم تأثیر منفی می گذارد.
- مصرف زیاد الکل: مصرف مقادیر زیاد الکل تولید و عملکرد اسپرم را مختل می کند.
- چاقی: اضافه وزن می تواند سطح تستوسترون و کیفیت اسپرم را کاهش دهد.
- قرار گرفتن در معرض سموم: آفت کش ها، علف کش ها و فلزات سنگین می توانند به سیستم تولید مثل آسیب برسانند.
- شرایط پزشکی: انزال رتروگراد، واریکوسل، آنتی بادی های حمله کننده به اسپرم و عدم تعادل هورمونی نمونه هایی از شرایط پزشکی هستند که در ناباروری نقش دارند.
- داروها و داروها: شیمی درمانی، پرتودرمانی، سولفاسالازین، مسدود کننده های کانال کلسیم، داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای، استروئیدهای آنابولیک و داروهای تفریحی مانند ماری جوانا و کوکائین می توانند بر باروری تأثیر بگذارند.
ناباروری زنان تحت تأثیر عوامل مختلفی بر تخمک گذاری، لقاح و فرآیندهای لانه گزینی تأثیر می گذارد. عوامل افزایش دهنده خطر ناباروری زنان عبارتند از:
- افزایش سن: باروری پس از ۳۰ سالگی کاهش می یابد.
- کشیدن سیگار: نیکوتین به لوله های فالوپ و تخمک ها آسیب می رساند و تخمک گذاری را مختل می کند.
- مصرف زیاد الکل: الکل می تواند در تخمک گذاری و کیفیت تخمک اختلال ایجاد کند.
- اضافه وزن یا چاقی: اضافه وزن می تواند چرخه های قاعدگی و هورمون های لازم برای بارداری را مختل کند.
- عفونت های مقاربتی (STIs): برخی از عفونت های مقاربتی به دستگاه تناسلی آسیب می رسانند.
- شرایط پزشکی: سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، اندومتریوز، بیماری التهابی لگن (PID)، فیبروم رحم و نارسایی زودرس تخمدان بر باروری تأثیر می گذارد.
- داروها و داروها: شیمی درمانی، پرتودرمانی، استفاده طولانی مدت از NSAID، داروهای ضد روان پریشی و داروهای تفریحی می توانند بر باروری تأثیر بگذارند.
شناسایی علت از طریق آزمایش
اگر در تلاش برای بارداری ناموفق بوده اید، تعیین زمان مراجعه به پزشک بسیار مهم است. مردان باید پس از یک سال تلاش یا در صورت تجربه اختلال نعوظ، مشکلات انزال یا درد در ناحیه تناسلی، به ویژه پس از جراحی در این ناحیه، قرار ملاقات بگذارند. پزشکان در مورد سابقه پزشکی شما صحبت خواهند کرد و یک معاینه فیزیکی، بررسی ناهنجاری ها و انجام آنالیز مایع منی برای ارزیابی تعداد، شکل و حرکت اسپرم انجام می دهند. ممکن است آزمایشهای دیگری مانند آزمایشهای هورمونی، آنالیز ژنتیکی یا سونوگرافی دستگاه تناسلی انجام شود.
زنان باید پس از یک سال تلاش ناموفق قبل از ۳۵ سالگی و شش ماهگی پس از ۳۵ سالگی با یک متخصص مراقبت های بهداشتی مشورت کنند. این ارزیابی شامل بررسی تاریخچه پزشکی، معاینه لگن، تعیین وضعیت تخمک گذاری، و تست های تصویربرداری مانند هیستروسالپنگوگرافی و لاپاراسکوپی و غیره است. آزمایش ذخیره تخمدان توانایی یک زن را برای تولید تخمک زنده ارزیابی می کند.
پرداختن به ناباروری مردان: گزینه های درمانی
درمان ناباروری مردان به علت اصلی بستگی دارد. مداخلات احتمالی عبارتند از:
- جراحی: اصلاح انسدادها برای جلوگیری از حضور اسپرم در انزال یا رفع شرایطی مانند واریکوسل که می تواند باروری را بهبود بخشد. استخراج اسپرم برای فناوری کمک باروری (ART) گزینه دیگری است.
- دارو: درمانهای عدم تعادل هورمونی یا درمانهای ED یا عفونتهایی که بر تعداد اسپرم تأثیر میگذارند.
- فناوری کمک باروری (ART): تکنیک هایی مانند IVF و تزریق اسپرم داخل سیتوپلاسمی از تخمک ها و اسپرم های آزمایشگاهی برای لقاح و قرار دادن جنین استفاده می کنند. ممکن است در این روشها از اسپرم اهداکننده استفاده شود.
مقابله با ناباروری زنان: راهبردهای درمانی
جراحی می تواند مشکلات ساختاری را اصلاح کند یا فیبروم ها را برای افزایش باروری حذف کند، اگرچه استفاده از آن به دلیل پیشرفت در ART کاهش یافته است. کمک باروری شامل IUI است، جایی که میلیون ها اسپرم در نزدیکی زمان تخمک گذاری به رحم تزریق می شود. IVF مستلزم استخراج تخمک برای لقاح آزمایشگاهی و سپس قرار دادن جنین است. داروها هورمون های تنظیم کننده تخمک گذاری را تحریک می کنند. طیف وسیعی از داروهای باروری وجود دارد. کاربرد آنها را در اینجا بررسی کنید.
رویکردهای طبیعی برای افزایش باروری
برخی از زوج ها روش های طبیعی را در کنار درمان های سنتی انتخاب می کنند. طب سوزنی، یوگا، ویتامینها و اسانسها به عنوان روشهای مکمل محبوبیت پیدا کردهاند، اما شواهد علمی که از اثربخشی آنها حمایت میکند محدود است. طب سوزنی شامل قرار دادن سوزن ها در نقاط خاص برای تحریک جریان انرژی است، با برخی از مطالعات فوایدی را برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) نشان می دهد. یوگا باعث آرامش و کاهش استرس می شود و به طور بالقوه نتایج باروری را در طول درمان های باروری بهبود می بخشد.
مصرف ویتامین ها از جمله فولات، روی، ویتامین C و ویتامین E ممکن است باروری را افزایش دهد. پروبیوتیک ها و سایر مکمل ها از سلامت کلی حمایت می کنند. چای های باروری در دسترس هستند، اما تحقیقات در مورد اثرات آنها حداقل است. روغنهای ضروری، که از طریق آروماتراپی استفاده میشوند، ممکن است به آرامش کمک کنند، اما برای تأثیرات باروری نیاز به بررسی بیشتر دارند. رژیم غذایی در افزایش باروری زنان، تمرکز بر کربوهیدرات های غنی از فیبر، اجتناب از قندهای تصفیه شده، انتخاب لبنیات پرچرب، و جایگزینی منابع پروتئین حیوانی با گزینه های گیاهی نقش دارد. اصلاح شیوه زندگی، مانند بهبود تغذیه و ورزش نیز می تواند به باروری بهتر کمک کند.
زمان بندی آمیزش برای باروری مطلوب
زنان در حوالی تخمک گذاری بیشترین باروری را دارند، زمانی که تخمک بالغ تخمدان را ترک می کند و از طریق لوله فالوپ حرکت می کند. اگر در این سفر تخمک با اسپرم مواجه شود، لقاح اتفاق می افتد. در حالی که تنها یک روز پس از تخمک گذاری، یک تخمک زنده می ماند، اسپرم می تواند تا پنج روز در بدن باقی بماند و شانس بالقوه باروری را افزایش دهد. تشخیص علائم تخمک گذاری، مانند گرفتگی شکم و افزایش دما، به شناسایی پنجره بهینه برای فعالیت جنسی کمک می کند. آشنایی با حقایق و آمار ناباروری
در ایالات متحده، ۱۲.۱٪ از زنان ۱۵-۴۴ ساله با مشکلاتی در باردار شدن و حاملگی تا پایان ترم مواجه می شوند که ۷٪ آنها نابارور هستند. حدود ۷.۳ میلیون زن بین ۱۵ تا ۴۴ سال به دنبال خدمات ناباروری بوده اند که ۱۲ درصد از این گروه سنی را تشکیل می دهند. مؤسسه ملی بهداشت (NIH) تخمین می زند که یک زن در ۳۰ سالگی نیمی از یک زن در اوایل دهه ۲۰ خود بارور است (منبع مطلب).
از آنجایی که زنان بیشتر مادر شدن را به تعویق می اندازند، افزایش سن به طور قابل توجهی به ناباروری کمک می کند. حدود ۹ درصد از مردان با چالش های باروری روبرو هستند. اگرچه با افزایش سن، باروری مردان با سرعت کمتری نسبت به زنان کاهش می یابد، اما همچنان نگرانی هایی را ایجاد می کند.
چشم انداز ناباروری
در حالی که ناباروری می تواند ناامید کننده باشد، بسیاری از زوج ها در نهایت از طریق درمان یا به طور طبیعی به والدین می رسند. ترجیحات شخصی، سن و علت اصلی ناباروری بر تصمیمات درمانی تأثیر می گذارد. هنگامی که روش های مرسوم با شکست مواجه می شوند، ممکن است اسپرم اهدایی، رحم جایگزین یا فرزندخواندگی در نظر گرفته شود. چشم انداز در حال تحول درمان های باروری امید و امکانات در حال گسترش را برای والدین آینده فراهم می کند.
کلام پایانی
ناباروری تعداد قابل توجهی از افراد و زوج ها را تحت تاثیر قرار می دهد و نیاز به درک جامع و مراقبت شخصی دارد. مشاوره با متخصصان مراقبت های بهداشتی امکان تشخیص دقیق و مداخلات مناسب را فراهم می کند که شامل جراحی، دارو و فناوری های پیشرفته می شود. درمانهای طبیعی راههای بیشتری را برای تقویت استراتژیهای سنتی، با تحقیقات مداوم در حال بررسی اثربخشی آنها، ارائه میدهند. تنظیم سبک زندگی و تغییرات رژیم غذایی به افزایش باروری کمک می کند، به ویژه برای زنانی که مشکلات تخمک گذاری را تجربه می کنند.
پیمایش در انتخابهای درمانی مستلزم بررسی دقیق شرایط و اهداف فردی است، اما پیشرفتهای علم پزشکی گزینههای متعددی را برای کسانی که امیدوارند خانواده خود را شروع یا گسترش دهند، فراهم میکند. با وجود چالشهای عاطفی، آینده درمان ناباروری همچنان به پیشرفت خود ادامه میدهد و برای کسانی که به دنبال پدر و مادر شدن هستند، امیدوار است.