کاهش، درمان و پیشگیری از کلسترول بالا

کلسترول چیست؟

کلسترول یک ترکیب شیمیایی است که بدن به عنوان بلوک ساختمانی برای غشای سلولی و هورمون هایی مانند استروژن و تستوسترون به آن نیاز دارد. کبد حدود ۸۰ درصد کلسترول بدن را تولید می کند و بقیه از منابع غذایی مانند گوشت، مرغ، تخم مرغ، ماهی و محصولات لبنی تامین می شود. غذاهای مشتق شده از گیاهان فاقد کلسترول هستند.

رژیم غذایی و ژنتیک هر دو در سطح کلسترول افراد نقش دارند. ممکن است یک استعداد ژنتیکی برای هیپرکلسترولمی خانوادگی وجود داشته باشد که در آن تعداد سلول های گیرنده کبد کم است و سطح کلسترول افزایش می یابد و باعث ایجاد پتانسیل بیماری آترواسکلروتیک قلبی در سنین پایین تر می شود.

میزان کلسترول در جریان خون توسط کبد تنظیم می شود. پس از صرف غذا، کلسترول موجود در رژیم غذایی از روده کوچک جذب شده و متابولیزه شده و در کبد ذخیره می شود. از آنجایی که بدن به کلسترول نیاز دارد، کلسترول ممکن است توسط کبد kdc ترشح شود.

هنگامی که کلسترول بیش از حد در بدن وجود داشته باشد، می تواند در رسوباتی به نام پلاک در امتداد دیواره داخلی شریان ها ایجاد شود و باعث باریک شدن آنها شود.

انواع کلسترول: HDL،  LDL و گلیسیرید

کلسترول آزادانه از طریق جریان خون عبور نمی کند. در عوض، توسط لیپوپروتئین ها (لیپو = چربی) در خون متصل یا حمل می شود. سه نوع لیپوپروتئین وجود دارد که بر اساس میزان پروتئین موجود در رابطه با میزان کلسترول دسته بندی می شوند.

1. لیپوپروتئین های با چگالی کم (LDL) حاوی نسبت بالاتری از کلسترول به پروتئین هستند و به عنوان کلسترول “بد” در نظر گرفته می شوند. سطوح بالای لیپوپروتئین LDL با کمک به تشکیل پلاک کلسترول در امتداد دیواره های داخلی شریان، خطر بیماری قلبی، سکته و بیماری شریان محیطی را افزایش می دهد. با گذشت زمان، با افزایش تجمع پلاک (رسوب پلاک)، شریان باریک می شود (آترواسکلروز)، و جریان خون کاهش می یابد. اگر پلاک پاره شود، می‌تواند باعث تشکیل لخته خون شود که از جریان خون جلوگیری می‌کند. اگر لخته در یکی از شریان های کرونری قلب ایجاد شود، این لخته علت حمله قلبی یا انفارکتوس میوکارد است.
2. لیپوپروتئین های با چگالی بالا (HDL) از سطح بالاتر پروتئین و سطح پایین تر کلسترول ساخته شده اند. اینها معمولاً به عنوان کلسترول “خوب” در نظر گرفته می شوند. هرچه نسبت HDL به LDL بالاتر باشد، برای فرد بهتر است زیرا چنین نسبت هایی می تواند به طور بالقوه در برابر بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری شریان های محیطی محافظت کند.
3. لیپوپروتئین های با چگالی بسیار کم (VLDL) حتی پروتئین کمتری نسبت به LDL دارند. VLDL مانند LDL با رسوب پلاک مرتبط است.

اگر سطح LDL بالا و HDL پایین باشد، تری گلیسیرید (نوعی چربی) ممکن است پلاک های حاوی کلسترول را افزایش دهد.

نمره کل کلسترول (کلسترول تام) مجموع کلسترول HDL، کلسترول LDL و ۲۰ درصد تری گلیسیرید است که با آزمایش خون تعیین می شود. نمره بالا نشان دهنده افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و/یا سکته است.

سطح کلسترول: چه مقداری طبیعی و چه مقداری بالا است؟

آزمایش خون برای اندازه گیری کلسترول تام و لیپوپروتئین ها لازم است. برای تجزیه و تحلیل کامل لیپوپروتئین، بیمار باید حداقل ۱۲ ساعت ناشتا باشد.

برنامه ملی آموزش کلسترول تایید شده توسط انجمن قلب آمریکا، دستورالعمل های خطر زیر را برای سطوح کلسترول تام، HDL و LDL پیشنهاد می کند:

هدف این است که بیماران سبک زندگی و رژیم غذایی خود را تغییر دهند تا سطح کلسترول را در محدوده طبیعی حفظ کنند. مهم است که به خاطر داشته باشید که HDLمی تواند از بیمار در برابر بیماری قلبی محافظت کند و ممکن است یک هدف درمانی بالا بردن سطح بسیار پایین HDL باشد.

تاثیر کلسترول بالا بر سلامتی

• افزایش سطح کلسترول یکی از عوامل خطر بیماری قلبی، سکته مغزی و بیماری عروق محیطی است. مکانیسم کلسترول در هر سه بیماری یکسان است. تجمع پلاک در شریان ها جریان خون را کاهش می دهد و بر عملکرد سلول ها و اندام هایی که این رگ های خونی تامین می کنند تأثیر می گذارد.
• بیماری آترواسکلروتیک قلبی یا تنگی عروق کرونر در قلب می تواند باعث علائم آنژین شود، زمانی که عضله قلب اکسیژن کافی برای عملکرد نداشته باشد.
• کاهش خون رسانی به مغز ممکن است به دلیل باریک شدن شریان های کوچک در مغز باشد یا به این دلیل که شریان های کاروتید بزرگتر در گردن ممکن است مسدود شوند. این می تواند منجر به حمله ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته مغزی شود.
• بیماری شریان محیطی باریک شدن تدریجی شریان هایی که پاها را تامین می کنند را توصیف می کند. در حین ورزش، اگر پاها خون کافی دریافت نکنند، ممکن است دچار درد شوند که به آن لنگش می گویند.
• سایر شریان‌های بدن نیز ممکن است تحت تأثیر تجمع پلاک قرار بگیرند که باعث باریک شدن آنها می‌شود، از جمله شریان‌های مزانتریک به روده و شریان‌ها به کلیه.

کدام غذاها می توانند به کاهش کلسترول کمک کنند؟

انجمن قلب آمریکا دستورالعمل های غذایی را برای کمک به کاهش سطح کلسترول ایجاد کرده است. خواندن محتویات غذایی روی بسته‌ بندی غذا و منوی رستوران یا انجام محاسبات ممکن است چالش برانگیز باشد، اما این مزیت خطر حمله قلبی و سکته را کاهش می‌دهد.

1. مصرف کل چربی را به کمتر از ۲۵ تا ۳۵ درصد از کل کالری روزانه خود محدود کنید.
2. مصرف چربی های اشباع شده را به کمتر از ۷ درصد از کل کالری روزانه محدود کنید.
3. مصرف چربی ترانس را به کمتر از ۱ درصد از کل کالری روزانه محدود کنید.
4. چربی باقیمانده باید از منابع چربی های تک غیراشباع و چند غیراشباع که در آجیل ها و دانه های بدون نمک، ماهی (به ویژه ماهی های روغنی مانند سالمون، قزل آلا و شاه ماهی حداقل دو بار در هفته) و روغن های گیاهی یافت می شود.
5. برای اکثر افراد مصرف کلسترول را به کمتر از ۳۰۰ میلی گرم در روز محدود کنید. اگر بیماری عروق کرونر قلب دارید یا سطح کلسترول LDL شما ۱۰۰ میلی گرم در دسی لیتر یا بیشتر است، مصرف کلسترول خود را به کمتر از ۲۰۰ میلی گرم در روز محدود کنید.

برخی از گروه‌های غذایی ممکن است در کاهش مستقیم سطح کلسترول مفید باشند و شامل غذاهایی با افزودنی‌های استرول گیاهی، غذاهای پرفیبر مانند سبوس، بلغور جو دوسر و میوه‌هایی مانند سیب و گلابی، ماهی، آجیل و روغن زیتون می‌شوند. برخی از این غذاها مانند آجیل و میوه ها نیز کالری بالایی دارند، بنابراین اعتدال همیشه توصیه می شود.

چه مداخلات دیگری در سبک زندگی به کاهش کلسترول کمک می کند؟

1. کاهش وزن و ورزش باعث کاهش کلسترول تام و افزایش سطح HDL، کلسترول خوب، می شود.
2. ترک سیگار سطح LDL را کاهش می دهد به علاوه سیگار یک عامل خطر اولیه برای بیماری قلبی و سکته است.

چه داروهایی برای درمان کلسترول بالا وجود دارد؟

چهار نوع کلاس دارویی برای کاهش سطح کلسترول استفاده می شود.

• استاتین ها: انواع داروهای استاتینی از جمله سیمواستاتین (Zocor)، آتورواستاتین (Lipitor)، پراواستاتین (Pravachol)، فلوواستاتین (Lescol)، لوواستاتین (Mevacor) و رزوواستاتین (rosuvastatin یا Crestor) در بازار موجود است. این داروها در درجه اول LDL را کاهش می دهند.
• نیاسین: نیاسین فرم تجویزی نیاسین است و باعث کاهش LDL و تری گلیسیرید و همچنین افزایش HDL می شود.
• رزین های اسید صفراوی: کلستیرامین (Questran) یک رزین اسید صفراوی است که LDL را کاهش می دهد.
• مشتقات اسید فیبریک: رزین های اسید فیبریک LDL را کاهش می دهند و شامل جمفیبروزیل (لوپید) و فنوفیبرات (تریکور) می شوند.

استاتین ها تنها دسته از داروهای کاهش دهنده کلسترول هستند که مستقیماً با کاهش خطر حمله قلبی یا سکته مرتبط هستند.

آلیروکوماب (Alirocumabیا  Praluent) و اوولوکومب (Evolocumab Repatha) دو داروی جدید هستند که آنتی بادی برای پروتئین PCSK9، گیرنده LDL هستند.

این داروها برای درمان در بیمارانی که دچار حمله قلبی یا سکته مغزی شده‌اند یا هیپرکلسترولمی خانوادگی دارند و حداکثر درمان را مصرف می‌کنند، اما همچنان سطح کلسترول LDL خونشان بالاست، توصیه می‌شود.

شما و پزشکتان با توجه به سابقه پزشکی فعلی و گذشته، سلامت فعلی و سایر داروهایی که مصرف می کنید، درباره داروهای کلسترول مناسب شما صحبت خواهید کرد. این داروها اغلب نیاز به تنظیم دوز و نظارت برای عوارض جانبی دارند.

در حالی که هر چهار گروه دارویی ممکن است در کنترل سطح کلسترول در ارتباط با رژیم غذایی، ورزش و ترک سیگار نقش داشته باشند، تنها استاتین ها نشان داده شده اند که خطر حمله قلبی را کاهش می دهند.

انجمن قلب آمریکا و کالج قلب و عروق آمریکا توصیه می کنند که درمان با استاتین ممکن است برای بیماران با سابقه حمله قلبی، کسانی که سطح کلسترول LDL خون بالا یا دیابت نوع دو دارند، و کسانی که خطر ۱۰ ساله بیماری قلبی دارند، بیش از ۷.۵ دارند مفید باشد.

هنگام نظارت بر نحوه عملکرد استاتین درمانی، هدف برای برخی افراد دیگر رسیدن به یک سطح کلسترول خون خاص نیست. در عوض، بیمارانی که در معرض خطر بالای بیماری قلبی قرار دارند، باید سعی کنند سطح کلسترول خود را تا ۵۰ درصد کاهش دهند و افرادی که خطر کمتری دارند، سطح کلسترول خود را ۳۰ تا ۵۰ درصد کاهش دهند. شما باید در مورد سطوحی که برای رسیدن به آن بهترین است با پزشک خود صحبت کنید.