سرطان دهانه رحم: علائم، پیشگیری و درمان

سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم سرطانی است که از دهانه رحم شروع می شود، انتهای تحتانی رحم که با واژن فوقانی تماس می گیرد. سرطان دهانه رحم هر ساله در حدود ۱۳,۰۰۰ زن در ایالات متحده رخ می دهد که منجر به مرگ حدود ۴,۱۰۰ نفر از آن ها می شود.

از سال ۱۹۸۰، بروز سرطان دهانه رحم تا ۴۵ درصد کاهش یافته است و میزان مرگ و میر برای سرطان دهانه رحم تا ۴۹ درصد کاهش یافته است. نرخ بقای زنان آفریقایی-آمریکایی کمتر از هر گروه نژادی یا قومی دیگری در ایالات متحده است.

سرطان دهانه رحم یکی از علل شایع سرطان و مرگ ناشی از سرطان در زنان در کشورهای در حال توسعه بدون دسترسی به غربالگری (تست پاپ) برای سرطان دهانه رحم یا واکسن‌های ویروس های پاپیلومای انسانی (HPV) ضد سرطان است.

سرطان دهانه رحم با سرطانی که در سایر نواحی رحم شروع می شود (سرطان رحم یا آندومتر) متفاوت است. اگر سرطان دهانه رحم زود تشخیص داده شود، میزان درمان بسیار بالایی دارد. واکسیناسیون علیه HPV که به عنوان عامل سرطان دهانه رحم شناخته شده است، یک اقدام پیشگیرانه موثر است.

علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم چیست؟

سرطان دهانه رحم ممکن است هیچ علامت یا نشانه ای ایجاد نکند. به طور خاص، سرطان دهانه رحم در مراحل اولیه، مانند تغییرات پیش سرطانی، معمولاً علائمی ایجاد نمی کند. هنگامی که سلول های سرطان دهانه رحم شروع به حمله به بافت های اطراف می کنند، علائم ممکن است ایجاد شود.

علائم و نشانه های سرطان دهانه رحم عبارتند از:

• خونریزی غیر طبیعی واژن
• خونریزی واژن بعد از یائسگی
• خونریزی واژینال بعد از رابطه جنسی
• خونریزی یا لکه بینی بین قاعدگی
• دوره های قاعدگی طولانی تر یا سنگین تر از حد معمول
• سایر ترشحات غیر طبیعی واژن
• درد هنگام مقاربت جنسی

توجه به این نکته ضروری است که این علائم مختص سرطان دهانه رحم نیستند و می توانند ناشی از شرایط مختلف دیگری نیز باشند.

چه چیزی باعث سرطان دهانه رحم می شود؟

بیشتر سرطان های دهانه رحم به دلیل عفونت طولانی مدت با یکی از ویروس های پاپیلومای انسانی (HPV) ایجاد می شوند. عفونت HPV بسیار شایع است و اکثر افراد مبتلا به عفونت HPV به سرطان مبتلا نمی شوند.

بیش از ۱۰۰ نوع HPV وجود دارد و تنها انواع خاصی با سرطان مرتبط هستند. سایر انواع HPV باعث ایجاد زگیل های خوش خیم روی پوست یا اندام تناسلی می شوند. نشان داده شده است که انواع HPV “پرخطر” نامیده می شود که باعث سرطان دهانه رحم و همچنین سرطان آلت تناسلی مردان می شود.

HPV ها همچنین می توانند باعث سرطان های زیر شوند:

• دهان
• گلو
• مقعد در افراد هر دو جنس

عفونت HPV از طریق تماس جنسی یا تماس پوست به پوست منتقل می شود. بسیاری از مطالعات نشان داده اند که عفونت HPV شایع است و اکثریت افراد در مقطعی از زندگی به HPV مبتلا می شوند.

عفونت های ویروسی پاپیلومای انسانی معمولاً خود به خود برطرف می شوند. در برخی از زنان، عفونت HPV ادامه می یابد و باعث تغییرات پیش سرطانی در سلول های دهانه رحم می شود. این تغییرات را می توان با غربالگری منظم سرطان دهانه رحم (معروف به تست پاپ) تشخیص داد.

در تست پاپ، یک نمونه سطحی از سلول های دهانه رحم با یک برس یا سواب در طول معاینه معمول لگن گرفته می شود و برای تجزیه و تحلیل ظاهر سلول ها به آزمایشگاه فرستاده می شود.

آیا سرطان دهانه رحم ارثی (ژنتیکی) است؟

هیچ دلیل ژنتیکی شناخته شده ای برای سرطان دهانه رحم وجود ندارد. با این حال، ممکن است در برخی از خانواده ها وجود داشته باشد. زنان دارای مادر یا خواهری که به این بیماری مبتلا بوده اند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آن هستند.

در حال حاضر مشخص نیست که آیا این ابتلای بیشتر خانوادگی, ناشی از یک بیماری ارثی است که برخی از زنان را نسبت به سایرین در برابر عفونت HPV آسیب پذیرتر می کند یا خیر. از طرف دیگر، افزایش بروز در برخی از خانواده ها ممکن است به این احتمال مرتبط باشد که اعضای خانواده ممکن است در یک یا چند عامل خطر غیر ژنتیکی دیگر که قبلاً توضیح داده شد مشترک باشند.

عوامل خطرساز برای ابتلا سرطان دهانه رحم چیست؟

همانطور که قبلا توضیح داده شد، سرطان دهانه رحم در اثر عفونت با یکی از انواع پرخطر HPV ایجاد می شود. با این حال، از آنجایی که همه افرادی که به HPV آلوده هستند به سرطان مبتلا نمی شوند، احتمالاً عوامل دیگری نیز در ایجاد سرطان دهانه رحم نقش دارند.

عوامل خطر خاصی شناسایی شده اند که خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم را در زنان افزایش می دهند:

• سیگار کشیدن
• عفونت ایدز (HIV)
• سرکوب سیستم ایمنی
• عفونت کلامیدیا در گذشته یا در حال حاضر
• اضافه وزن
• استفاده طولانی مدت از قرص های ضد بارداری خوراکی (اگرچه با قطع مصرف قرص های ضد بارداری خطر به حالت عادی برمی گردد)
• داشتن سه یا بیشتر حاملگی کامل
• داشتن اولین بارداری کامل قبل از ۱۷ سالگی
• فقر
• سابقه خانوادگی سرطان دهانه رحم

دیسپلازی چیست؟

دیسپلازی سلول هایی با ظاهر غیرطبیعی هستند که سرطان نیستند اما ممکن است پیش سرطانی باشند. دیسپلازی دهانه رحم که در زمان تست پاپ تشخیص داده می شود به عنوان ضایعه داخل اپیتلیال سنگفرشی (SIL) نامیده می شود.

نئوپلازی داخل اپیتلیال دهانه رحم (CIN) اصطلاح دیگری است که برای طبقه بندی تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم که در نمونه های بافتی مانند بیوپسی مشاهده می شود، استفاده می شود. تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم مانند CIN و SIL معمولاً قابل درمان هستند که می توانند از پیشرفت سرطان جلوگیری کنند.

دهانه رحم خود شامل دو نوع سلول است که بیرونی دهانه رحم را می پوشانند که به سلول های سنگفرشی و سلول هایی که کانال داخلی دهانه رحم را می پوشانند، شناخته می شوند. این سلول های داخلی دارای ویژگی های سلول های غده ای هستند.

نقطه ای که در آن سلول های سنگفرشی و غده ای به هم می رسند به عنوان منطقه انتقال شناخته می شود و در این ناحیه است که بیشتر پیش سرطان ها و سرطان های دهانه رحم شروع به رشد می کنند. بیش از ۹۰ درصد سرطان های دهانه رحم از سلول های سنگفرشی منشأ می گیرند و به آنها کارسینوم سلول سنگفرشی می گویند و بیشتر تومورهای باقی مانده از سلول های غدد (آدنوکارسینوم) می آیند.

مراحل سرطان دهانه رحم چیست؟

مرحله هر سرطان به میزان گسترش آن در بدن در زمان تشخیص, اشاره دارد. مرحله بندی سرطان بخش مهمی از تعیین بهترین برنامه درمانی است. هر دو سیستم FIGO (فدراسیون بین المللی زنان و زایمان) و AJCC (کمیته مشترک آمریکایی سرطان) سیستم هایی را برای مرحله بندی سرطان دهانه رحم توسعه داده اند.

هر دو سیستم بر اساس وسعت تومور، گسترش به هر غدد لنفاوی و گسترش به نقاط دور است. مرحله به عنوان محدوده ای از ۰ تا IV طبقه بندی می شود که در هر مرحله عددی زیرمجموعه های زیادی وجود دارد.

به طور کلی، پنج مرحله سرطان دهانه رحم عبارتند از:

• مرحله ۰: این مرحله یک سرطان تهاجمی واقعی نیست. سلول های غیرطبیعی مانند CIN 3 فقط روی سطح دهانه رحم قرار دارند. این مرحله در سیستم FIGO گنجانده نشده است و به آن کارسینوم درجا (CIS) می گویند.
• مرحله I: مقدار کمی تومور وجود دارد که به هیچ غدد لنفاوی، اندام یا نواحی دوردست بدن گسترش نیافته است.
• مرحله دوم: تومور به خارج از دهانه رحم و رحم گسترش یافته است، اما به دیواره های لگن یا قسمت پایین واژن حمله نمی کند.
• مرحله III: سرطان در قسمت پایین واژن یا دیواره های لگن رشد کرده است. تومور ممکن است حالب ها (لوله هایی که ادرار را از کلیه ها به مثانه می برند) مسدود کند. هیچ سرایتی به سایر نقاط بدن وجود ندارد.
• مرحله IV: این مرحله پیشرفته ترین مرحله است که در آن سرطان به مثانه یا رکتوم یا نقاطی در سایر نواحی بدن گسترش یافته است.

دستورالعمل های غربالگری سرطان دهانه رحم چیست؟

گروه ویژه خدمات پیشگیرانه ایالات متحده (USPSTF) و انجمن سرطان آمریکا (ACS) توصیه می کنند که همه زنان بین ۲۱ تا ۶۵ سال هر سه سال یکبار غربالگری با پاپ اسمیر دریافت کنند. زنان ۳۰ تا ۶۵ ساله که می خواهند کمتر غربالگری شوند، ممکن است ترکیبی از تست پاپ اسمیر و HPV را هر ۵ سال یکبار انجام دهند.

زنانی که برای یک بیماری خوش خیم هیسترکتومی کامل انجام داده اند، دیگر دهانه رحم ندارند و بنابراین نیازی به غربالگری سرطان دهانه رحم ندارند. با این حال، زنانی که هیسترکتومی ساب توتال انجام داده اند، همچنان دهانه رحم دارند و باید غربالگری شوند.

برخی شرایط و موقعیت های خاص ممکن است دفعات غربالگری را تغییر دهند، مانند سابقه پاپ اسمیر غیر طبیعی.

سرطان دهانه رحم چگونه تشخیص داده می شود؟

همانطور که قبلا ذکر شد، تست پاپ یک روش معمول غربالگری است. اگر سلول های غیرطبیعی در پاپ اسمیر تشخیص داده شد، کولپوسکوپی انجام می شود. در کولپوسکوپی از یک میکروسکوپ روشن برای بررسی سطح خارجی دهانه رحم در طول معاینه لگن استفاده می شود.

در صورت مشاهده نواحی غیر طبیعی، یک نمونه بافت کوچک (بیوپسی) برای معاینه توسط پاتولوژیست برای بررسی تغییرات پیش سرطانی یا سرطان گرفته می شود. کولپوسکوپی نیاز به بیهوشی خاصی ندارد و از نظر درد مشابه انجام تست پاپ اسمیر است.

ناحیه دگرگونی دهانه رحم همیشه در طول کولپوسکوپی به خوبی قابل مشاهده نیست. در این مورد، ممکن است نمونه‌ای از سلول‌ها از کانال داخلی دهانه رحم گرفته شود که به آن کورتاژ یا خراشیدن آندوسرویکس معروف است. گزینه دیگر مخروطی شدن یا برداشتن قسمت مخروطی شکل دهانه رحم در اطراف کانال دهانه رحم است.

این بافت را می‌توان با یک حلقه نازک سیم که توسط جریان الکتریکی گرم می‌شود برداشت و به آن روش برداشتن حلقه الکتریکی (LEEP) می‌گویند و یک برداشتن حلقه بزرگ ناحیه تبدیل (LLETZ) است. LEEP در مطب پزشک با بی حسی موضعی انجام می شود. امکان دیگر برداشتن قطعه بافت مخروطی شکل در اتاق عمل تحت بیهوشی عمومی یا منطقه ای است که به آن کونیزاسیون با چاقوی سرد گفته می شود.

پس از عمل کونیزاسیون یا بیوپسی، پاتولوژیست بافت را بررسی می کند تا مشخص کند آیا تغییرات پیش سرطانی (که به نئوپلازی داخل اپیتلیال گردن رحم درجات ۱ تا ۳ گفته می شود، بسته به وسعت آن) یا سرطان وجود دارد یا خیر.

اگر سرطان وجود داشته باشد، بسته به اندازه و وسعت تومور، ممکن است آزمایش‌های دیگری برای تعیین میزان گسترش تومور انجام شود. این آزمایش‌های اضافی می‌توانند شامل عکس‌برداری با اشعه ایکس قفسه سینه یا مطالعات تصویربرداری سی تی اسکن (CT) یا MRI باشند.

سیستوسکوپی (معاینه داخل مثانه با استفاده از یک اسکوپ نازک و روشن) یا پروکتوسکوپی (معاینه راست روده) ممکن است ضروری باشد. معاینه تحت بیهوشی به پزشک اجازه می دهد تا معاینه دستی لگن را بدون ایجاد درد انجام دهد تا به تعیین میزان گسترش سرطان در داخل لگن کمک کند.

گزینه های درمانی سرطان دهانه رحم چیست؟

درمان سرطان دهانه رحم به عوامل زیادی بستگی دارد، از جمله مرحله تشخیص سرطان. جراحی، پرتودرمانی، شیمی‌ درمانی و درمان هدفمند روش‌های رایج درمان سرطان دهانه رحم هستند.

جراحی اغلب برای حذف سرطان، به ویژه در تومورهای در مراحل اولیه، انجام می شود. هیسترکتومی (برداشتن رحم) ممکن است انجام شود، اما سایر روش هایی که توانایی حمل حاملگی را حفظ می کنند را می توان در زنان جوان تر با تومورهای کوچک انجام داد.

بیوپسی مخروطی (برداشتن قسمت داخلی دهانه رحم از جایی که بیشتر تومورها شروع می شوند) و تراشکتومی (برداشتن واژن فوقانی و دهانه رحم) گزینه هایی هستند که می توانند برای تومورهای کوچک برای حفظ باروری استفاده شوند. برای سرطان‌های پیشرفته‌ تر، روشی به نام اکسنتاسیون لگنی، رحم، غدد لنفاوی اطراف و بخش‌هایی از سایر اندام‌های اطراف سرطان را بسته به محل آن خارج می‌کند.

پرتودرمانی یکی دیگر از درمان های رایج است. هم پرتودرمانی خارجی (پرتودرمانی که از منبع بیرونی اشعه انجام می‌شود) و هم براکی‌تراپی (پرتودرمانی که شامل قرار دادن منابع رادیواکتیو در نزدیکی تومور برای یک دوره ثابت است) برای سرطان دهانه رحم استفاده شده‌اند. ممکن است که این دو نوع درمان با هم نیز استفاده شده اند.

اگر پرتودرمانی به عنوان درمان اصلی سرطان انجام شود، اغلب با شیمی درمانی ترکیب می شود. عوارض جانبی پرتودرمانی شامل خستگی، اسهال، تغییرات پوستی، حالت تهوع، استفراغ، تحریک مثانه، تحریک و ترشح واژن و گاهی تغییرات قاعدگی یا یائسگی زودرس در صورت قرار گرفتن تخمدان ها در معرض تشعشع است.

ممکن است شیمی درمانی همراه با پرتودرمانی برای برخی از مراحل سرطان دهانه رحم توصیه شود. همچنین ممکن است قبل یا بعد از پرتودرمانی داده شود. داروهای شیمی درمانی که معمولاً برای سرطان دهانه رحم استفاده می شود شامل سیس پلاتین و ۵-فلوراوراسیل است.

شیمی درمانی همچنین ممکن است درمان انتخابی برای سرطان دهانه رحم باشد که پس از درمان عود کرده است. عوارض جانبی شیمی درمانی عبارتند از تهوع، خستگی، استفراغ، ریزش مو و زخم های دهان.

درمان هدفمند به داروهایی اطلاق می شود که به طور خاص ساخته شده اند، یا هدف قرار گرفته اند تا فرآیندهای سلولی را که باعث رشد سلول های سرطانی می شوند، قطع کنند. بواسیزوماب (آواستین) نمونه ای از درمان هدفمند است. هدف درمانی توانایی تومورها برای ساخت رگ های خونی جدید را که برای رشد تومور لازم است، مهار می کند. این نوع درمان هدفمند گاهی اوقات برای سرطان های پیشرفته دهانه رحم استفاده می شود.

امید درمان سرطان دهانه رحم چقدر است؟ آیا می توان آن را درمان کرد؟ میزان بقا چقدر است؟

مانند بیشتر سرطان ها، امید به درمان برای سرطان هایی که در مراحل اولیه تشخیص داده می شوند بهتر از سرطان های پیشرفته است. چشم انداز سرطان اغلب در نرخ بقای پنج ساله گزارش می شود. در حال حاضر، میزان بقای سرطان دهانه رحم بر اساس بیمارانی است که سال‌ها پیش تشخیص داده شده‌اند، بنابراین ممکن است این نرخ‌ها در افرادی که امروزه تشخیص داده می‌شوند و درمان‌های مدرن دریافت می‌کنند، متفاوت باشد.

توجه به این نکته مهم است که بسیاری از افراد مبتلا به سرطان بسیار بیشتر از پنج سال عمر می کنند و این نرخ ها شامل مرگ به هر علتی است، نه فقط سرطان مورد مطالعه.

نرخ بقای پنج ساله در مراحل مختلف سرطان دهانه رحم عبارتند از:

1. مرحله ی I : ۸۰ تا ۹۳ درصد
2. مرحله II: ۵۸ تا ۶۳ درصد
3. مرحله III: ۳۲ تا ۳۵ درصد
4. مرحله IV: ۱۵ تا ۱۶ درصد

نرخ بقا بر اساس معاینه گروه های بزرگی از افراد است و نتیجه یا دوره مورد انتظار را برای یک بیمار منعکس نمی کند. بسیاری از عوامل دیگر، از جمله وضعیت سلامت کلی و پاسخ سرطان به درمان، می توانند بر امید به زندگیی یک بیمار خاص تأثیر بگذارند.

آیا واکسنی برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم وجود دارد؟

بله، سرطان دهانه رحم اغلب با واکسیناسیون و تکنیک های غربالگری مدرن که تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم را تشخیص می دهد، قابل پیشگیری است. بروز سرطان های دهانه رحم در کشورهای توسعه یافته پس از معرفی غربالگری پاپ برای تشخیص تغییرات پیش سرطانی به طور قابل توجهی کاهش یافت، که می توان قبل از پیشرفت و تبدیل شدن به سرطان آن را درمان کرد.

علاوه بر این، واکسن‌هایی علیه انواع رایج HPV که باعث سرطان دهانه رحم می‌شوند، در دسترس هستند. Gardasil و Gardasil 9 واکسن های HPV هستند. مطالعات اولیه با گارداسیل نشان داد که در پیشگیری از عفونت توسط چهار نوع رایج HPV (6، ۱۱، ۱۶ و ۱۸) در جوانانی که قبلاً به HPV آلوده نشده بودند، بسیار مؤثر است.

گارداسیل ۹، نسخه جدیدتر واکسن، در دسامبر ۲۰۱۴ تایید شد و در برابر ۹ نوع HPV (6، ۱۱، ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۴۵، ۵۲، و ۵۸) ایمنی ایجاد می کند.

واکسیناسیون باید قبل از فعالیت جنسی انجام شود تا از مزایای کامل واکسن برخوردار شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری آمریکا (CDC) توصیه می کند که دختران ۱۱ تا ۱۲ ساله واکسن HPV را دریافت کنند و زنان جوان ۱۳ تا ۲۶ ساله اگر هیچ یا همه دوزها را در جوانی دریافت نکرده اند، باید واکسن را دریافت کنند.

گارداسیل همچنین برای استفاده در مردان ۹ تا ۲۶ ساله تأیید شده است و CDC گارداسیل را برای همه پسران ۱۱ یا ۱۲ ساله و برای مردان ۱۳ تا ۲۱ ساله که سه سری کامل واکسن را دریافت نکرده اند توصیه می کند مردان می توانند تا سن ۲۶ سالگی این واکسن را دریافت کنند.

چه تحقیقات و آزمایشات بالینی برای پیشگیری و درمان سرطان دهانه رحم انجام می شود؟

تحقیقات نه تنها برای بهبود روش‌های درمان سرطان دهانه رحم، بلکه برای بهبود روش‌های درمان پیش سرطانی‌ها و تشخیص سرطان در مراحل اولیه و قابل درمان ادامه دارد.

درمان های دارویی، از جمله استفاده از داروهای ضد ویروسی در دهانه رحم، به عنوان جایگزین یا مکمل برای مدیریت جراحی تغییرات پیش سرطانی در دهانه رحم در حال مطالعه هستند.

برای سرطان های موجود، درمان های هدفمند جدید همیشه در حال مطالعه هستند. آزمایش واکسن‌های HPV برای تعیین اینکه آیا واکسن‌ها می‌توانند به سیستم ایمنی بدن زنان کمک کنند تا با عفونت HPV موجود مبارزه کند، ادامه دارد.

آزمایشات بالینی یک گزینه برای بسیاری از بیماران سرطانی است. کارآزمایی‌های بالینی، مطالعات تحقیقاتی هستند که شامل بیماران واقعی، بررسی درمان‌های جدید یا ترکیبی از درمان‌های یک بیماری است. پزشک می تواند به شما کمک کند تصمیم بگیرید که آیا یک کارآزمایی بالینی ممکن است برای شما مناسب باشد یا خیر.

چه نوع حمایتی از زنان مبتلا به سرطان دهانه رحم در دسترس است؟

مانند هر تشخیص سرطان، حمایت عاطفی از طرف خانواده، دوستان، مشاور یا یک گروه حمایتی می تواند به شما و خانواده تان کمک کند تا در مورد بیماری بیاموزید و با تشخیص و اثرات درمان کنار بیایید. هر زن متفاوت است و زنان مختلف با انواع مختلف سیستم های پشتیبانی راحت خواهند بود.

برای کسانی که شکل سازمان یافته‌ تری از حمایت را ترجیح می‌دهند، گروه‌های حمایت از بیمار و خانواده توسط مراکز درمان سرطان، بیمارستان‌ها و کلینیک‌ها و سازمان‌های ملی حمایت ارائه می‌شوند. محل عبادت شما ممکن است گروه های حمایت از سرطان را نیز فراهم کند. حتی گروه های پشتیبانی آنلاین برای کسانی که این گزینه را ترجیح می دهند وجود دارد.