پدیده ای که به عنوان نوروپاتی دیابتی شناخته می شود یک وضعیت پزشکی چند وجهی است که در درجه اول از افزایش مداوم سطح گلوکز در جریان خون فرد ناشی می شود. این وضعیت، که همیشه به دلیل ماهیت ذاتی دیابت ایجاد می شود، مستلزم آسیب عصبی است که بر قسمت های مختلف چارچوب آناتومیکی فرد مبتلا وارد می شود. برای روشن ساختن این بیماری مرموز و پیامدهای آن، لازم است به اشکال بی شماری که در نظر گرفته می شود و همچنین مجموعه متنوعی از علائمی که هر یک از انواع را همراهی می کنند، کاوش کنیم.
در میان انبوهی از تظاهرات نوروپاتی بالقوه، نوروپاتی محیطی و نوروپاتی اتونومیک به عنوان شایع ترین آفت ها برجسته هستند. این اشکال خاص آسیب عصبی باعث ایجاد بسیاری از احساسات ناراحت کننده مانند اضطراب و بی حسی در اندام ها از جمله دست ها، پاها یا پاها می شود. علاوه بر این، این شرایط اغلب سایر اختلالات فیزیولوژیکی را تشدید می کند و منجر به مشکلاتی در تنظیم فشار خون و پیچیده شدن فرآیندهای مثانه و گوارشی می شود.
توجه به این نکته حائز اهمیت است که شدت نوروپاتی دیابتی در صورت عدم درمان یا مدیریت نادرست می تواند به طور تصاعدی افزایش یابد و به طور بالقوه منجر به عواقب ناگواری مانند لزوم قطع انگشت یا اندام شود. در واقع، مطالعات پزشکی نشان داده است که بیش از پنجاه درصد از بزرگسالان مبتلا به دیابت ممکن است در نهایت به نوروپاتی محیطی مبتلا شوند – آماری که بر اهمیت حیاتی تشخیص زودهنگام و مراقبت مناسب برای مبتلایان به این بیماری موذی تاکید می کند.
انواع نوروپاتی دیابتی
در زمینه دیابت، انواع متعددی از نوروپاتی وجود دارد که می تواند خود را در درجات مختلف در شرایط یک فرد نشان دهد. برخی از بیماران ممکن است تنها یک نوع نوروپاتی را تجربه کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است به طور همزمان با چندین تغییر مواجه شوند.
- نوروپاتی محیطی: شایع ترین نوع آن نوروپاتی محیطی است. این شکل خاص در درجه اول اندام های بدن را تحت تأثیر قرار می دهد و علاوه بر انگشتان دست و دست، نواحی مانند انگشتان پا و پاها را نیز در بر می گیرد. علاوه بر این، مشاهده شده است که نوروپاتی محیطی می تواند دامنه خود را به بازوها و پاها نیز گسترش دهد (منبع مطلب).
- نوروپاتی اتونومیک : نوع دیگر شکل اتونومیک است که اعصاب مسئول تنظیم و کنترل سیستم های ضروری بدن لازم برای عملکرد روزمره را هدف قرار می دهد. این سیستم های حیاتی شامل، اما نه محدود به، حفظ فشار خون، تعریق، و فرآیندهای هضم هستند. در نتیجه، هر گونه اختلال یا نقص در این اعصاب خودکار می تواند منجر به عوارض بی شماری شود که ممکن است به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد تأثیر بگذارد.
- نوروپاتی پروگزیمال : نوع کمتر شایع نوروپاتی نوروپاتی پروگزیمال است که نشان دهنده یک نمونه نسبتاً نادر از آسیب عصبی است که عمدتاً مناطقی مانند لگن، ران یا باسن را تحت تأثیر قرار می دهد. این نوع خاص معمولاً فقط در یک طرف بدن ظاهر می شود و ممکن است به دلیل نادر بودن و ماهیت موضعی آن برای تشخیص و درمان به طور قابل توجهی چالش برانگیزتر باشد.
- نوروپاتی کانونی: نوروپاتی کانونی نشان‌دهنده تغییر دیگری است که عمدتاً روی یک عصب منفرد در بدن تأثیر می‌گذارد، مانند عصب‌هایی که در ناحیه مچ دست یا پشت قرار دارند. در برخی موارد، این شکل از نوروپاتی ممکن است تأثیر خود را بر اعصاب مسئول کنترل عضلات چشم نیز گسترش دهد. با این حال، ذکر این نکته ضروری است که نوروپاتی کانونی کمتر از نوروپاتی های محیطی یا اتونومیک رخ می دهد.
سایر اشکال کمتر شایع نوروپاتی عبارتند از:
- نوروپاتی فمورال
- آرتروپاتی مفصل شارکو یا نوروپاتیک
- مونو نوروپاتی فشاری
- نوروپاتی جمجمه
- رادیکولوپاتی توراسیک یا کمری
- افتادگی یک طرفه پا
- نوروپاتی اتونوم قلبی عروقی
علائم نوروپاتی دیابتی
علائم نوروپاتی دیابتی به نوع نوروپاتی فرد و اینکه کدام اعصاب خاص آسیب دیده است بستگی دارد.
علائم می تواند از خفیف تا ناتوان کننده متغیر باشد. و در حالی که اغلب آنها به تدریج بدتر می شوند، ممکن است علائم شدید به طور ناگهانی ظاهر شوند (منبع مطلب).
نوروپاتی محیطی معمولاً هر دو طرف بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد (منبع مطلب):
- درد سوزشی در دست و پا
- بی حسی و گزگز
- از دست دادن احساس درد یا دما
- حساسیت به لمس
- مشکل در راه رفتن به دلیل مشکلات هماهنگی
- ضعف عضلانی
- زخم روی پا به دلیل ناتوانی در تشخیص آسیب
علائم نوروپاتی اتونومیک بسته به اینکه کدام اندام درگیر است، می تواند بسیار متفاوت باشد. افراد ممکن است تجربه کنند (منبع مطلب):
- ضربان قلب سریع
- سرگیجه یا سبکی سر هنگام تغییر وضعیت
- نفخ و حالت تهوع
- اسهال یا یبوست
- بی اختیاری
- مشکلات مثانه
- خشکی واژن
- اختلال در نعوظ
- تعریق بیش از حد یا کاهش یافته
- ناتوانی در تشخیص علائم قند خون پایین
- دوبینی
نوروپاتی پروگزیمال می تواند باعث درد در لگن، باسن یا ران و ضعف و از دست دادن عضله در پای مربوطه شود. ضعف ممکن است ایستادن را دشوار کند.
نوروپاتی کانونی، طبق تعریف، یک عصب را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر عصب بازو یا دست آسیب ببیند، می تواند منجر به درد، بی حسی یا ضعف آن دست شود. اگر عصب صورت تحت تأثیر قرار گیرد، ممکن است فلج بل ایجاد شود. آسیب به عصب چشم ممکن است منجر به دوبینی شود.
علل نوروپاتی دیابتی
علت نوروپاتی دیابتی عمدتاً ریشه در افزایش مداوم سطح قند خون دارد، که این پتانسیل را دارد که باعث آسیب قابل توجهی به سیگنال دهی عصبی و عملکرد آن در یک دوره طولانی شود. این تأثیر مضر بر روی اعصاب می تواند منجر به ضعیف شدن دیواره های مویرگ خون آنها شود و متعاقباً این ساختارهای حیاتی از اکسیژن ضروری و مواد مغذی لازم برای تغذیه آنها را از بین ببرد. علاوه بر این، عوامل دیگری مانند سطوح بالای کلسترول خون، فشار خون بالا و سطوح پایین ویتامین B12 نیز در ایجاد نوروپاتی نقش دارند.
ذکر این نکته ضروری است که داروی متفورمین که معمولاً برای مدیریت دیابت تجویز می شود، دارای یک عارضه جانبی نامطلوب است که منجر به کاهش سطح ویتامین B12 در بدن می شود. در نتیجه، افرادی که به این دارو متکی هستند باید با پزشکان خود در مورد مکمل های بالقوه ویتامین B12 برای مقابله با این پیامد ناخواسته صحبت کنند.
عوامل خطر برای نوروپاتی دیابتی چند وجهی است و شامل سن بالا، اضافه وزن و طول مدت دیابت است. افرادی که بیش از ۲۵ سال این بیماری را داشته اند، به ویژه در معرض ابتلا به آن هستند. علاوه بر این، انتخاب های سبک زندگی مانند سیگار کشیدن و سوء مصرف الکل به طور قابل توجهی احتمال ابتلا به نوروپاتی را تشدید می کند، زیرا این فعالیت ها می توانند شریان ها را باریک و ضعیف کنند و در نتیجه جریان خون در اندام های فرد را کاهش دهند (منبع مطلب).
بسیار مهم است که اذعان کنیم که نوروپاتی ممکن است همیشه پیامد مستقیم دیابت نباشد. در برخی موارد، می تواند از شرایط دیگری مانند بیماری کلیوی یا آسیب های مکانیکی مانند سندرم تونل کارپال ناشی شود. علاوه بر این، استعدادهای ژنتیکی، قرار گرفتن در معرض مواد سمی خاص، و التهاب گسترده منجر به پاسخ‌های خودایمنی که اعصاب را هدف قرار می‌دهند نیز باید هنگام در نظر گرفتن بسیاری از علل بالقوه برای این وضعیت در نظر گرفته شوند.
در نتیجه، نوروپاتی دیابتی یک بیماری پیچیده و پیچیده با علائم و عوامل خطر بی‌شماری است که برای افراد مبتلا به دیابت ضروری است که مراقب سطح قند خون خود باشند و در صورت لزوم به دنبال راهنمایی پزشکی باشند.
تشخیص نوروپاتی دیابتی
در حوزه نوروپاتی دیابتی، علائم متعددی که ظاهر می‌شوند به نوع نوروپاتی که فرد را مبتلا می‌کند و میزان آسیب‌دیدگی اعصاب او بستگی دارد. این علائم می توانند به طور چشمگیری متفاوت باشند و درجات خفیف و ناتوان کننده را در بر گیرند و در طول زمان تمایل به وخامت مشخصی دارند. با این وجود، لازم است اذعان کنیم که شروع ناگهانی علائم شدید کاملاً بعید نیست. در نتیجه، بررسی پیچیدگی‌های مرتبط با تشخیص نوروپاتی دیابتی و طیف متنوعی از آزمایش‌های انجام شده به منظور تعیین پیش‌آگهی دقیق و در عین حال رد هر شرایط بالقوه دیگری که ممکن است عوامل مؤثر باشند، ضروری می‌شود.
فرآیند تشخیصی برای تعیین وجود نوروپاتی دیابتی به طور کلی شامل یک معاینه فیزیکی دقیق، ارزیابی کامل علائم و سابقه پزشکی فرد، و همچنین آزمایش‌های ویژه‌ای است که در صورت لزوم، عوامل ایجادکننده جایگزین را رد می‌کنند. بسیار مهم است که همه افراد مبتلا به دیابت تحت معاینه سالانه پا قرار گیرند تا شاخص های نوروپاتی محیطی شناسایی شود. در طول این ارزیابی، پزشکان جریان خون را در پای بیمار بررسی می کنند، سلامت کلی پوست را ارزیابی می کنند و حساسیت آنها را به محرک های لمسی، تغییرات دما و احساسات ارتعاشی ارزیابی می کنند.
معاینه نوروپاتی محیطی همچنین ممکن است شامل یک سری آزمایشات اضافی باشد که برای سنجش تعادل، رفلکس ها و ثبات راه رفتن طراحی شده اند. علاوه بر این، مطالعات هدایت عصبی یا الکترومیلوگرافی ممکن است به منظور اطمینان از عملکرد اعصاب مورد نظر استفاده شود. در مواردی که مشکوک به نوروپاتی اتونومیک است، روش های تشخیصی بر اساس علائم خاص تجربه شده توسط فرد متفاوت است. به عنوان مثال، پزشکان ممکن است تغییرات ضربان قلب و فشار خون را در پاسخ به حرکت کنترل کنند، همچنین عملکرد مثانه و گوارش یا الگوهای تعریق را ارزیابی کنند.
در موارد خاص، ممکن است لازم باشد که سایر عوامل اتیولوژیک بالقوه که به علائم نوروپاتی کمک می کنند حذف شوند. این می‌تواند شامل تست‌های تشخیصی زیادی مانند اشعه ایکس یا تصویربرداری اولتراسوند، آزمایش‌های خونی طراحی‌شده برای ارزیابی عملکرد تیروئید و سطوح B12، معاینات جامع چشم، یا تحقیقات تخصصی‌تر باشد. از طریق این رویکرد چند وجهی است که پزشکان قادر به تشخیص دقیق نوروپاتی دیابتی هستند و به طور همزمان عوامل ایجاد کننده جایگزین را رد می کنند تا راهبردهای درمانی و مدیریتی مناسب متناسب با نیازهای منحصر به فرد هر بیمار را ارائه دهند.
درمان نوروپاتی دیابتی
به منظور درمان موثر نوروپاتی دیابتی، توجه به مدیریت علائم درد و همزمان تلاش برای مهار هر گونه پیشرفت بیشتر خود این بیماری ضروری است. این را می توان از طریق ترکیبی از مداخلات درمانی مختلف و تنظیمات سبک زندگی که هدف آن تثبیت سطح قند خون در محدوده هدف تعیین شده توسط پزشک است، به دست آورد. با توجه به اینکه دیابت به عنوان عامل زمینه‌ای زمینه‌ای برای شروع نوروپاتی دیابتی عمل می‌کند، برای افرادی که از این بیماری رنج می‌برند، بسیار مهم است که سطح گلوکز خون خود را به دقت کنترل کنند تا از تشدید یا عوارض ناشی از آن جلوگیری کنند.
همانطور که شما این سفر را به سمت بهبود سلامت و رفاه آغاز می کنید، به شدت توصیه می شود که با پزشک خود در یک تلاش مشترک برای طراحی یک برنامه سبک زندگی درمانی فراگیر مشارکت کنید. این رویکرد چند وجهی باید شامل اجرای استراتژیک درمان‌های دارویی و مکمل باشد که به طور خاص برای کاهش درد مرتبط با نوروپاتی دیابتی طراحی شده‌اند، در حالی که به طور همزمان به هرگونه کمبود تغذیه‌ای که ممکن است در پیشرفت این بیماری کمک کند، رسیدگی کند. علاوه بر این، گنجاندن ورزش منظم در برنامه روزانه شما برای حفظ سلامت جسمانی مطلوب و تقویت حس کلی رفاه ضروری است.
علاوه بر این اقدامات، نمی توان انکار کرد که مراقبت صحیح از پا برای افراد مبتلا به نوروپاتی دیابتی چقدر حیاتی است. این جنبه از خودمراقبتی شامل بازرسی روزانه سخت‌گیرانه از پاهای شما برای هرگونه نشانه‌ای از آسیب یا عفونت، و همچنین پیروی از یک رژیم بهداشتی دقیق است که جلوگیری از عوارض احتمالی ناشی از شیوه‌های ضعیف مراقبت از پا را تضمین می‌کند.
۱. کنترل گلوکز
برای حفظ درک جامع و مدیریت وضعیت دیابت، ضروری است که افراد به طور مرتب سطح گلوکز خون خود را با استفاده از یک گلوکومتر ارزیابی کنند. این عمل نه تنها به عنوان وسیله ای مؤثر برای ایجاد سطح پایه برای وضعیت دیابت فرد عمل می کند، بلکه افراد را قادر می سازد تا تصمیمات آگاهانه ای را به صورت روزانه در مورد سلامت و رفاه خود بگیرند (منبع مطلب).
علاوه بر این نظارت معمول، انجمن دیابت آمریکا به شدت توصیه می شود که افراد مبتلا به دیابت حداقل دو بار در سال تحت آزمایش آزمایشگاهی هموگلوبین A1C یا ارزیابی مشابه دیگری قرار گیرند. هدف این آزمایش‌ها ارائه یک نگاه اجمالی به میانگین کنترل قند خون فرد در یک بازه زمانی چند ماهه است که در نهایت به شناسایی هرگونه نوسانات یا بی‌نظمی‌های احتمالی که ممکن است نیاز به بررسی بیشتر یا تعدیل استراتژی‌های درمانی داشته باشد، کمک می‌کند (منبع مطلب).
با این حال، توجه به این نکته مهم است که اگر فردی متوجه شد که با حفظ کنترل کافی بر سطح گلوکز خون خود مشکل دارد، باید تعداد دفعات آزمایش A1C خود را حداقل به چهار بار در سال افزایش دهد. این توصیه همچنین برای افرادی که اخیراً در برنامه درمانی خود تغییر کرده اند نیز صدق می کند، زیرا چنین تغییراتی می تواند به طور قابل توجهی بر کنترل قند خون فرد تأثیر بگذارد و نیاز به نظارت مداوم برای نتایج بهینه سلامت دارد.
۲. داروها
همه افراد مبتلا به نوروپاتی درد عصبی را تجربه نمی کنند. برای کسانی که این کار را انجام می دهند، مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن ممکن است مفید باشند.
پزشک شما همچنین ممکن است داروهای تجویزی را برای درمان نوروپاتی شما توصیه کند. برخی از گزینه ها عبارتند از:
- داروهای ضد افسردگی سه حلقه ای با دوز پایین (TCAs) مانند Elavil (آمی تریپتیلین)، Pamelor (نورتریپتیلین) و نورپرامین (دزیپرامین) برای درد مزمن
- سیمبالتا (دولوکستین) ، یک مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی نفرین (SSNRI) (منبع مطلب)
- داروهای ضد صرع (AEDs) مانند نورونتین (گاباپنتین) یا لیریکا (پره گابالین) که با کاهش فرکانس سیگنال های درد عصبی ارسال شده به مغز عمل می کنند.
- اولترام (ترامادول)، یک مخدر مصنوعی که گاهی برای دردهای عصبی تجویز می شود (منبع مطلب).
- آلفا لیپوئیک اسید ، یک آنتی اکسیدان که ممکن است به تسکین درد نوروپاتیک کمک کند (منبع مطلب). معمولاً برای افرادی که روش های دیگر تسکین درد را امتحان کرده اند و آنها را بی اثر یا غیر قابل تحمل می دانند توصیه می شود.
- درمان های موضعی مانند کوتنزا (کاپسایسین) یا لیدوکائین
در برخی موارد، درد نوروپاتی ممکن است به داروهای ضد درد پاسخگو نباشد. این می تواند منجر به ضعیف شدن عضلات یا ناتوانی جدی تر شود. اگر نمی توانید ناراحتی خود را کاهش دهید با تیم مراقبت های بهداشتی خود تماس بگیرید و در مورد تنظیم برنامه مراقبت خود بپرسید.
۳. مراقبت از پا
در نوروپاتی دیابتی، پاها در معرض خطر بیشتری قرار دارند، زیرا به راحتی دیده نمی شوند. یک جسم خارجی مانند چسب می تواند در کف پا گیر کند یا تحریک به زخم یا زخم باز تبدیل شود و به دلیل از دست دادن حس مورد توجه قرار نگیرد (منبع مطلب) .
افراد مبتلا به دیابت باید مراقبت ویژه ای از پاهای خود داشته باشند و به طور مرتب آنها را از نظر مشکلات معاینه کنند. گردش خون ضعیف یک مشکل رایج است و می تواند منجر به بهبودی کندتر، زخم، عفونت یا مرگ بافت (گانگرن) شود که ممکن است نیاز به قطع عضو داشته باشد.
بیش از نیمی از قطع عضوها در سال به دلیل دیابت و عوارض مرتبط با دیابت است.اکثر آنها قطع عضو اندام تحتانی مانند قطع پا هستند. با این حال، مراقبت دقیق از پا می تواند از ضروری شدن این عمل ها جلوگیری کند.
موارد زیر را در نظر داشته باشید (منبع مطلب):
- روزانه پاهای خود را بررسی کرده، بشویید و کاملا خشک کنید.
- همیشه کفش مناسب و جوراب تمیز و خشک بپوشید. از راه رفتن با پای برهنه خودداری کنید.
- ناخن‌های پا را مستقیماً کوتاه کنید و گوشه‌های آن را با یک تخته سنباده سوهان دهید، یا آنها را توسط متخصص پا کوتاه کنید.
- از محصولات پا، ابزار، یا مواد شیمیایی مانند سوهان، قیچی، فایل‌ها یا درمان‌های حذف زگیل استفاده نکنید، زیرا ممکن است باعث آسیب شوند.
- سیگار نکشید؛ سیگار جریان خون را در پاها محدود می کند.
- اگر آسیبی به پا دارید که در عرض چند روز بهبود نمی یابد یا آسیبی با منشأ و مدت زمان ناشناخته پیدا کرده اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
کلام پایانی
- برای کسانی که مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ هستند بسیار مهم است که در نظارت و شناسایی نشانه های یک وضعیت بالقوه شدید به نام نوروپاتی دیابتی هوشیار باقی بمانند. این عارضه ناتوان کننده اغلب از طریق از دست دادن حس، همراه با یک احساس سوزن سوزن شدن ناراحت کننده که می تواند هر ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار دهد، ظاهر می شود. شروع یا تشدید چنین علائمی را نباید نادیده گرفت، زیرا ممکن است به عنوان علائم هشدار دهنده اولیه یک مشکل زمینه ای جدی تر عمل کنند.
- به منظور مدیریت موثر و جلوگیری از بدتر شدن نوروپاتی دیابتی، برای افراد مبتلا به دیابت ضروری است که سطح گلوکز خون خود را از طریق ترکیبی از تنظیمات رژیم غذایی، فعالیت بدنی منظم و پیروی از برنامه های دارویی تجویز شده به دقت تنظیم کنند. با حفظ جدی کنترل قند خون بهینه، احتمال ایجاد نوروپاتی، یا تجربه پیشرفت آن، می تواند به میزان قابل توجهی کاهش یابد.
- علاوه بر این، برای افراد مبتلا به دیابت مهم است که در جستجوی معاینات پزشکی منظم و برقراری ارتباط باز با پزشکان خود در مورد هر گونه نگرانی در مورد علائم یا نشانه های بالقوه نوروپاتی دیابتی فعال باشند. این رویکرد مشارکتی امکان تشخیص زودهنگام و مداخله را فراهم می‌کند، که در نهایت می‌تواند منجر به نتیجه بالینی مطلوب‌تر و کاهش خطر تجربه پیامدهای ناتوان‌کننده مرتبط با این بیماری شود.
- به طور خلاصه، نمی توان بیش از حد تاکید کرد که افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ باید در تلاش های خود برای نظارت بر نشانه های نوروپاتی دیابتی هوشیار باشند. با تلاش فعالانه برای حفظ سطوح بهینه گلوکز خون از طریق یک رویکرد چند وجهی که شامل اصلاح رژیم غذایی، ورزش منظم و پیروی از داروهای تجویز شده است، خطر ابتلا به این وضعیت ناراحت کننده را می توان به میزان قابل توجهی به حداقل رساند. علاوه بر این، مشارکت در مشاوره های مکرر با متخصصان مراقبت های بهداشتی و حفظ خطوط ارتباطی باز در مورد هر گونه علائم بالقوه برای دستیابی به تشخیص و مداخله زودهنگام بسیار مهم است، در نتیجه از پیش آگهی مثبت تر و کاهش تأثیر بر کیفیت زندگی فرد اطمینان حاصل می شود.
