آزبستوز یک بیماری مزمن و پیشرونده ریه است که با فیبروز یا اسکار بافت ریه مشخص می شود. این ناشی از استنشاق الیاف آزبست است که مواد معدنی میکروسکوپی و بادوامی هستند که می توانند برای مدت طولانی در هوا و محیط باقی بمانند. این وضعیت عملکرد ریه را مختل می کند و کیفیت زندگی افراد مبتلا را تحت تاثیر قرار می دهد. در این مقاله به علل، علائم، تشخیص، درمان، پیشگیری و چشم انداز آزبستوز و همچنین خطرات و عوامل مرتبط با آن می پردازیم.
علل آزبستوز
آزبست، گروهی متشکل از شش الیاف معدنی طبیعی، به دلیل استحکام، خواص مقاوم در برابر آتش و مواد شیمیایی، به طور گسترده در صنایع مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. کاربردهای آن از عایق کاری و گچ گرفته تا سیمان و منسوجات را شامل می شود. شش نوع آزبست شامل کریزوتیل (سفید)، کروسیدولیت (آبی)، آموزیت (قهوه ای)، ترمولیت، آنتوفیلیت و اکتینولیت است.
الیاف آزبست، وقتی استنشاق می‌شود، می‌تواند به اعماق ریه‌ها نفوذ کرده و در سیستم تنفسی مستقر شود. با گذشت زمان، این فیبرها باعث تحریک و التهاب می شوند که منجر به تشکیل بافت اسکار یا فیبروز می شود. این اسکار بافت ریه را ضخیم می‌کند و انبساط و انقباض موثر ریه‌ها را دشوار می‌کند و منجر به تنگی نفس و سایر علائم آزبستوز می‌شود.
جمعیت های در معرض خطر
افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به آزبستوز هستند عبارتند از کسانی که در صنایع خاصی مانند ساخت و ساز، تولید، معدن، آسیاب، مکانیک و برق کار می کنند، به ویژه قبل از دهه ۱۹۷۰. این زمانی است که خطرات قرار گرفتن در معرض آزبست به خوبی شناخته نشده بود. افرادی که محصولات آزبست را حذف می کنند یا در کشتی های مملو از آزبست در نیروی دریایی خدمت می کنند نیز در معرض خطر هستند. ذکر این نکته ضروری است که قرار گرفتن در معرض آزبست، علیرغم مقرراتی که برای کاهش آن وجود دارد، هنوز هم می تواند رخ دهد.
علائم و پیشرفت
علائم آزبستوز معمولاً ۲۰ تا ۳۰ سال یا بیشتر طول می کشد تا پس از مواجهه اولیه با آزبست ظاهر شوند. این دوره نهفتگی طولانی یکی از دلایلی است که چرا بیماری اغلب به اشتباه تشخیص داده می شود یا به سایر بیماری های تنفسی نسبت داده می شود. علائم اولیه آزبستوز اغلب خفیف است و ممکن است به راحتی نادیده گرفته شود. با این حال، با بدتر شدن وضعیت، علائم آشکارتر و ناتوان کننده تر می شوند.
برخی از علائم رایج آزبستوز عبارتند از:
- تنگی نفس، به ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا کار.
- سرفه های مداوم.
- سفتی یا درد قفسه سینه.
- چاق شدن نوک انگشتان، حالتی که در آن نوک انگشتان بزرگ شده و بد شکل می شوند.
- صدای ترق و ترق هنگام استنشاق، که به عنوان خزش های دو پایه ای شناخته می شود.
- خستگی، کمبود انرژی و کاهش تحمل ورزش.
- کاهش وزن غیر قابل توضیح
با پیشرفت آزبستوز، فرد ممکن است علائم و عوارض شدیدتری مانند نارسایی تنفسی، نارسایی قلبی سمت راست و افزایش خطر سرطان ریه و مزوتلیوما را تجربه کند.
تشخیص و آزمایش
آزبستوز معمولاً از طریق تاریخچه پزشکی کامل، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تشخیصی مختلف تشخیص داده می‌شود. رادیوگرافی قفسه سینه اغلب اولین گام برای شناسایی وجود آزبستوز است. می تواند بزرگ شدن شریان های ریوی، پلاک های پلور و افزایش تراکم ریه را نشان دهد که همه این موارد نشان دهنده بیماری هستند.
توموگرافی کامپیوتری (سی تی اسکن) ابزار تشخیصی دیگری است که برای شناسایی آزبستوز استفاده می شود. تصاویر دقیقی از ریه ها ارائه می دهد و می تواند وسعت و شدت فیبروز را با دقت بیشتری نسبت به اشعه ایکس قفسه سینه تشخیص دهد.
تست‌های عملکرد ریه، مانند اسپیرومتری، می‌توانند ظرفیت ریه و عملکرد فرد مشکوک به آزبستوز را اندازه‌گیری کنند. این آزمایشات می تواند به تعیین مرحله بیماری و نظارت بر پیشرفت آن در طول زمان کمک کند.
برونکوسکوپی، روشی که در آن یک لوله انعطاف‌پذیر با دوربین وارد ریه‌ها می‌شود، همچنین ممکن است برای جمع‌آوری نمونه‌های بافت برای بیوپسی انجام شود. این می تواند به تایید تشخیص و رد سایر شرایط کمک کند.
درمان و مدیریت
در حال حاضر هیچ درمانی برای آزبستوز وجود ندارد و درمان در درجه اول بر مدیریت علائم، حفظ عملکرد ریه و پیشگیری از عوارض تمرکز دارد. برنامه درمانی خاص به شدت بیماری و سلامت کلی فرد بستگی دارد.
برخی از گزینه های درمانی رایج برای آزبستوز عبارتند از:
۱. اکسیژن درمانی: اکسیژن تکمیلی برای کمک به فرد در تنفس راحت تر، به ویژه در طول فعالیت های بدنی یا خواب، ارائه می شود.
۲ . توانبخشی ریوی: برنامه ای که ترکیبی از ورزش، آموزش و حمایت برای کمک به افراد در مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی است.
۳. داروها: داروهای ضد فیبروتیک، مانند پیرفنیدون و نینتدانیب ، ممکن است برای کاهش سرعت پیشرفت اسکار ریه تجویز شوند. با این حال، آنها نمی توانند اسکار موجود را معکوس کنند.
۴. پیوند ریه: در موارد شدید، پیوند ریه ممکن است به عنوان آخرین راه حل برای بهبود عملکرد ریه و افزایش طول عمر در نظر گرفته شود.
اصلاح شیوه زندگی، مانند ترک سیگار، اجتناب از آلودگی هوا و آلرژن ها، هیدراته ماندن، خوردن یک رژیم غذایی متعادل، و انجام ورزش منظم (پس از مشورت با یک ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی) نیز می تواند به بهبود رفاه کلی افراد مبتلا به آزبست کمک کند.
پیشگیری و اقدامات حفاظتی
بهترین راه برای جلوگیری از آزبست، اجتناب از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض الیاف آزبست است. این را می توان از طریق اقدامات حفاظتی مختلف به دست آورد، مانند:
- استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب (PPE)، مانند ماسک تنفسی، هنگام کار با یا اطراف مواد حاوی آزبست.
- اجرای روش های مناسب مهار و ضد آلودگی در طول پروژه های حذف یا نوسازی آزبست.
- نظارت و بازرسی منظم مواد حاوی آزبست برای علائم خرابی یا آسیب.
- ارائه آموزش و آموزش به کارکنانی که ممکن است در محل کار در معرض آزبست قرار گیرند.
لازم به یادآوری است که همه محصولات حاوی مقادیر مضر آزبست نیستند. هنگامی که آزبست به محصولی مانند سیمان یا گچ چسبانده می شود، ایمن تر در نظر گرفته می شود، زیرا الیاف در هوا آزاد نمی شوند. با این حال، هنگام ایجاد مزاحمت یا آسیب رساندن به این مواد باید احتیاط کرد تا از آزاد شدن الیاف جلوگیری شود.
چشم انداز و پیش آگهی
چشم انداز افراد مبتلا به آزبستوز بسته به شدت بیماری و میزان آسیب ریه متفاوت است. برخی از افراد مبتلا به آزبستوز خفیف ممکن است نسبتاً عادی زندگی کنند و سالها پس از تشخیص آنها زندگی کامل داشته باشند. با این حال، دیگران ممکن است کاهش سریع در سلامت خود را تجربه کنند و در طول زندگی خود نیاز به درمان پزشکی داشته باشند.
نظارت منظم بر عملکرد ریه و مطالعات تصویربرداری می تواند به شناسایی تغییرات در پیشرفت آزبستوز کمک کند و امکان مداخله زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری را فراهم کند. به طور متوسط، امید به زندگی پس از تشخیص آزبستوز حدود ۱۰ سال است. با این حال، این می تواند بسته به عوامل فردی مانند سن، سلامت کلی و وضعیت سیگار کشیدن به طور قابل توجهی متفاوت باشد.
سوالات متداول
۱. اولین علائم آزبستوز چیست؟
اولین علائم آزبستوز ممکن است شامل تنگی نفس، به ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا کار، سرفه مداوم، درد یا گرفتگی قفسه سینه، صدای ترق ترق هنگام استنشاق (خردهای دو پایه)، خستگی، کمبود انرژی و کاهش تحمل ورزش و کاهش وزن غیر قابل توضیح باشد. .
۲. چه چیزی باعث آزبستوز می شود؟
آزبستوز در اثر استنشاق الیاف ریز آزبست یا گرد و غبار ایجاد می شود. این فیبرها در ریه‌ها قرار می‌گیرند و باعث ایجاد اسکار یا فیبروز می‌شوند که منجر به مشکل در تنفس و سایر علائم بیماری می‌شود.
۳. آیا قرار گرفتن دست دوم در معرض آزبست می تواند خطرات سلامتی اعضای خانواده را افزایش دهد؟
بله، امکان قرار گرفتن در معرض آزبست “دست دوم” وجود دارد. هنگامی که فردی با مواد آزبست کار می کند، می تواند ذرات را روی کفش، لباس، پوست و موهای خود بیاورد. برای به حداقل رساندن این خطر، بسیاری از مشاغلی که از مواد آزبست استفاده می کنند، دوش هایی را برای کارمندان فراهم می کنند تا ذرات مو و پوست خود را تمیز کنند. این اقدامات احتیاطی خطر ابتلای اعضای خانواده به هر گونه بیماری را کاهش می دهد.
۴. آیا آزبستوز درمانی دارد؟
در حال حاضر هیچ درمانی برای آزبستوز وجود ندارد. درمان در درجه اول بر مدیریت علائم، حفظ عملکرد ریه و جلوگیری از عوارض متمرکز است. در برخی موارد، داروها ممکن است پیشرفت اسکار ریه را کاهش دهند، اما نمی توانند اسکار موجود را معکوس کنند.
۵. چه عواملی بر خطر ابتلا به آزبستوز تأثیر می گذارد؟
عوامل موثر بر خطر ابتلا به آزبستوز عبارتند از: مدت زمان قرار گرفتن در معرض، شدت قرار گرفتن در معرض، نوع صنعت، عوامل خطر شخصی مانند سیگار کشیدن یا بیماری ریوی از قبل موجود، و عوامل ژنتیکی مانند داشتن جهش ژنتیکی در ژن BAP1. افراد مبتلا به این بیماری معمولاً سالها از طریق یک شغل در معرض آزبست قرار گرفته‌اند، اما مشاغل خاصی از جمله ساخت‌وساز، تولید، معدن، آسیاب، مکانیک و برق، به‌ویژه قبل از دهه ۱۹۷۰، بیشتر از سایرین با آزبست مواجه هستند.
