علت سوزش سر دل در دوران بارداری چیست؟
علت سوزش سر دل (که بیماری رفلاکس معده به مری یا GERD نیز نامیده می شود) در دوران بارداری پیچیده تر از حالت غیر باردار است. علت اصلی سوزش سر دل – برگشت اسید از معده به مری – یکسان است.
اسفنکتر تحتانی مری (عضله در انتهای تحتانی مری که به طور معمول از برگشت اسید جلوگیری می کند) در بارداری ضعیف است. این احتمالاً ناشی از سطوح بالای استروژن و پروژسترون است که بخش طبیعی بارداری هستند. این ضعف پس از زایمان برطرف می شود.
مشخص نیست که آیا شل شدن غیرقابل توضیح و گذرا اسفنکتر، یک علت شایع رفلاکس در زنانی که باردار نیستند، در دوران بارداری نیز رخ می دهد یا خیر.
مشخص نیست که آیا انقباض (تحرک) مری در بالای اسفنکتر، یکی از عوامل شایع سوزش سر دل در زنانی که باردار نیستند ولی در بارداری دچار اختلال می شوند، مسئول به تاخیر انداختن پاکسازی اسید از مری به معده است یا خیر.
چیزی که بارداری را متفاوت می کند، اعوجاج اندام های شکم و افزایش فشار شکمی ناشی از رشد جنین است. این تغییرات به وضوح باعث افزایش رفلاکس اسید (ریفلاکس اسید) می شود.
کدام تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی باعث تسکین سوزش سر دل در دوران بارداری می شود؟
مدیریت سوزش سر دل (GERD) در دوران بارداری شامل بسیاری از اصول مشابه مدیریت در حالت غیر باردار است. تغییرات سبک زندگی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- بالای تخت را به اندازه ی ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بالا بیاورید. از طرف دیگر، می توان از یک پد لاستیکی فوم گوه ای شکل ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر برای بالا بردن قسمت بالایی تنه ی بیمار استفاده کرد. مهم است که فوم به اندازه کافی سفت باشد تا واقعاً قسمت بالایی بدن را بالا ببرد. قسمت بالا رفته ی تخت، باید تا کمر کشیده شود تا کل قفسه سینه بالا بیاید.
- خوابیدن به پهلوی چپ در شب ممکن است رفلاکس اسید معده را کاهش دهد، درست مانند زنان غیر باردارِ مبتلا به سوزش سر دل (GERD). در این وضعیت از نظر فیزیکی برگشت اسید به مری دشوارتر است.
- گاهی اوقات، ممکن است نیاز باشد که روی صندلی تکیه گاه با زاویه ۴۵ درجه یا بیشتر بخوابید.
- از هر گونه غذای خاصی که سوزش سر دل را تشدید می کند باید اجتناب شود (مثلاً قهوه، نوشابه، چای، الکل، شکلات، چربی، آب مرکبات و غیره).
- وعده های غذایی مکرر و کوچک باید به جای سه وعده غذایی بزرگ مصرف شود و آخرین وعده غذایی در روز باید در اوایل عصر مصرف شود نه دیرتر.
- بعد از غذا، زنان باردار مستعد سوزش سر دل هستند و نباید دراز بکشند.
- بعد از شام، دیگر مایعات نباید مصرف شود. هر چه معده هنگام خواب خالی تر باشد، احتمال رفلاکس اسید کمتر می شود.
- سیگار به دلایل متعددی در دوران بارداری باید قطع شود، تنها یکی از این دلایل، ریفلاکس اسید است.
- جویدن آدامس نیز ممکن است مفید باشد. جویدن آدامس باعث تحریک تولید بزاق می شود که حاوی بی کربنات است. بزاق و بی کربنات بلعیده می شوند و بی کربنات اسیدی را که به مری برگشته است خنثی می کند.
چه داروهایی برای سوزش سر دل در دوران بارداری استفاده می شود؟
اگر تغییرات سبک زندگی کافی نباشد، می توان درمان با داروهایی را آغاز کرد که حداقل جذب بدن می شوند (و بنابراین تهدیدی بالقوه برای جنین نیستند). درمان ها شامل آنتی اسیدها، به عنوان مثال، آلومینیوم ام جی (Maalox، Mylanta)، ترکیب اسید آلژینیک / آنتی اسید که شربت معده گاویسکون (Gaviscon) می باشد و سوکرالفات (Carafate) است.
معقول ترین خط اول درمان، استفاده از آنتی اسیدها به تنهایی، یک ساعت بعد از غذا و قبل از خواب است. برای جلوگیری از اسهال یا یبوست ممکن است لازم باشد آنتی اسیدهای حاوی منیزیم و آلومینیوم (آلومینیوم ام جی) را جایگزین کنید.
اگر آنتی اسیدها به تنهایی موثر نیستند، باید ادامه داده شوند و ممکن است آلژینیک اسید/آنتی اسید (شربت معده گاویسکون (Gaviscon) ) اضافه شود. آنتی اسیدها و آلژینیک اسید/آنتی اسیدها باید بعد از غذا و هنگام خواب مصرف شوند، در صورت لزوم، طبق توصیه پزشک، دفعات بیشتری مصرف شوند.
سوکرالفات با پوشش و محافظت از پوشش مری و معده عمل می کند و در محیط اسیدی، موثرتر است. بنابراین، اگر از سوکرالفات استفاده می شود، باید نیم ساعت قبل یا بعد از دوزهای آنتی اسیدها یا اسید آلژینیک/آنتی اسید برای حداکثر اثر مصرف شود.
یک مطالعه کوچک در زنان باردار نشان داد که سوکرالفات در تسکین سوزش سر دل موفق است و مطالعات روی حیوانات اثرات نامطلوب سوکرالفات را بر جنین نشان نداده است.
آیا مصرف داروهای سوزش سر دل در دوران بارداری بی خطر است؟
- برخی از آنتی اسیدها، آلژینیک اسید/آنتی اسید و سوکرالفات حاوی آلومینیوم هستند و مقدار کمی از این آلومینیوم، جذب بدن می شود. با این حال، آلومینیوم اضافی در بدن تجمع نمی‌یابد مگر اینکه در عملکرد کلیه‌ها که معمولاً آلومینیوم اضافی را دفع می‌کنند، اختلال ایجاد شده باشد.
- جذب آلومینیوم احتمالاً برای جنین مشکلی ایجاد نمی کند مگر اینکه مادر نارسایی کلیه داشته باشد.
- آنتی اسیدهای حاوی منیزیم می توانند زایمان را کُند کنند. (منیزیم داخل وریدی به صورت درمانی برای کند کردن زایمان که خیلی سریع پیشرفت می کند استفاده شده است.) این مشکل بالقوه فقط در مورد آنتی اسیدهای حاوی منیزیم که درست قبل از زایمان مصرف می شوند صدق می کند و در اوایل بارداری نگران کننده نیست.
- آنتی اسیدها ممکن است در جذب آهن اختلال ایجاد کنند و آهن برای رشد جنین مهم است. زنان باردار معمولا مکمل آهن دریافت می کنند و کاهش جزئی در جذب آهن (با توجه به مصرف مکمل ها) نباید منجر به کمبود آهن شود. دریافت یا جذب ناکافی آهن به راحتی در آزمایش خون به عنوان کم خونی فقر آهن تشخیص داده می شود.
- اگر آنتی اسیدها، اسید آلژینیک/آنتی اسید و سوکرالفات در کنترل سوزش سر دل موثر نباشند، احتمالاً بی خطرترین داروهای جذب شده ای که می توان تجویز کرد آنتاگونیست های H2 مانند سایمتیدین (Tagamet)، رانیتیدین (Zantac 360) و فاموتیدین (Pepcid) هستند. اگرچه هیچ مطالعه ای بر روی زنان باردار انجام نشده است، اما مطالعات حیوانی هیچ تأثیری بر روی جنین حیوانات نشان نداده است. در دوران بارداری، نیزاتیدین (Nizatidine) نباید استفاده شود زیرا نشان داده شده است که اثرات نامطلوبی بر جنین حیوانات دارد، اگرچه در دوزهای بسیار بیشتر از دوزهای مورد استفاده در انسان آزمایش شده است ولی همچنان این خطر بالقوه وجود دارد.
- مهارکننده های پمپ پروتون از نظر ایمنی مشابه آنتاگونیست های H2 هستند. لانزوپرازول (Prevacid)، رابپرازول (Aciphex)، پانتوپرازول (Protonix) و اسموپرازول (Nexium) هنگام آزمایش بر روی حیوانات باردار بی خطر هستند، اما به دلیل جدیدتر بودن، تجربه با آنها، کمتر از آنتاگونیست های H2 است. آنها باید فقط زمانی استفاده شوند که آنتاگونیست های H2 در دوزهای معمولی نتوانند سوزش سر دل را کنترل کنند. احتمالاً باید از مصرف امپرازول (سایمتیدین، زگرید) اجتناب شود، زیرا اگرچه هیچ مطالعه ای در زنان باردار وجود ندارد که نشان دهنده مشکلات باشد، اما در برخی از مطالعات نشان داده شده است که در دوزهای بسیار بالا روی جنین های حیوانی تأثیر می گذارد.
- نگرانی در مورد استفاده از آنتاگونیست‌های H2 و مهارکننده‌های پمپ پروتون در سه ماهه اول بیشتر است، زیرا تغییرات کوچک ناشی از دارو در رشد جنین می‌تواند منجر به نقایص مادرزادی شود. نگرانی در طول سه ماهه دوم کمتر و حتی در سه ماهه سوم که بیشترین رشد جنین در حال حاضر اتفاق افتاده است، کمتر است. قبل از مصرف هر گونه دارویی برای درمان سوزش سر دل در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
- متوکلوپرامید (Reglan) به ندرت در درمان سوزش سر دل (GERD) استفاده می شود. اثرات آن بر روی جنین حیوانات ثابت نشده است و می توان از آن در بارداری استفاده کرد. این دارو به دلیل عوارض جانبی عصبی آن، باید آخرین راه حل باشد.
حقایقی که باید در مورد سوزش سر دل در دوران بارداری بدانید
- سوزش سر دل (یکی از علائم بیماری ریفلاکس معده به مری،سوزش سر دل یا (GERD) در یک چهارم تا یک دوم زنان باردار رخ می دهد.
- سوزش سر دل معمولاً در سه ماهه اول یا دوم بارداری شروع می شود و در تمام طول دوران بارداری ادامه می یابد.
- سوزش سر دل در دوران بارداری معمولاً خفیف و متناوب است. در برخی موارد می تواند شدید باشد.
- عوارض بیماری ریفلاکس معده (GERD) مانند خونریزی مری، مشکل در بلع، کاهش وزن و غیره غیر معمول است.
- تغییرات سبک زندگی که می تواند به تسکین سوزش سر دل در دوران بارداری کمک کند مشابه زنان باردار است، برای مثال:
- بالای تخت را بالا بیاورید
- شب به پهلوی چپ دراز بکشید
- از غذاهای محرکی که علائم سوزش سر دل را تشدید می کنند خودداری کنید
- وعده های غذایی کوچک با تکرار بیشتر بخورید
- پس از صرف غذا، از دراز کشیدن خودداری کنید
- داروهایی که ممکن است برای زنان باردار برای تسکین سوزش سر دل بی‌خطر باشند عبارتند از آنتی اسیدها، ترکیبات آلژینیک اسید/آنتی اسید و سوکرالفات. آنتی اسیدها ممکن است با جذب آهن تداخل داشته باشند و آهن برای رشد جنین مهم است بنابراین زنان باردار ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشند.
- آنتی اسیدهای حاوی منیزیم اگر درست قبل از زایمان مصرف شوند می توانند زایمان را کند کنند.
- انواع مختلفی از داروها برای تسکین سوزش سر دل در زنانی که باردار نیستند استفاده می شود، اما مشخص نیست که برخی از این داروها چقدر برای جنین در حال رشد بی خطر هستند.
- انواع داروهایی که سوزش سر دل را در دوران بارداری درمان می کنند، به عنوان مثال:
- آنتاگونیست های H2:
- سایمتیدین (تاگامت)
- رانیتیدین (Zantac 360)
- فاموتیدین (پپسید)
- مهارکننده های پمپ پروتون (PPIs)، به عنوان مثال:
- لانزوپرازول (Prevacid)
- رابپرازول (Aciphex)،
- پانتوپرازول (پروتونیکس)
- اسموپرازول (نکسیوم)
