بیماری های خودایمنی شرایطی هستند که در آن سیستم ایمنی شما به اشتباه به سلول های سالم بدن آسیب می رساند. انواع آن عبارتند از آرتریت روماتوئید، بیماری کرون، و برخی از بیماری های تیروئید.
سیستم ایمنی بدن با شناسایی و از بین بردن سلول های خارجی مسئول محافظت از بدن در برابر عفونت ها و بیماری ها است. با این حال، هنگامی که فردی به بیماری خود ایمنی مبتلا می شود، سیستم ایمنی بدن او به اشتباه به سلول های سالم بدن خود حمله می کند.
این می تواند باعث آسیب به اندام ها و بافت های مختلف شود، مانند پانکراس در دیابت نوع ۱ یا کل بدن در لوپوس. در اینجا برخی از شایع ترین بیماری های خود ایمنی آورده شده است.
چه چیزی می تواند باعث بیماری خود ایمنی شود؟
اگرچه علت دقیق عملکرد نادرست سیستم ایمنی در بیماری های خودایمنی ناشناخته باقی مانده است، افراد خاصی ممکن است بیشتر مستعد ابتلا به این شرایط باشند. عواملی که می توانند خطر ابتلا به بیماری خود ایمنی را افزایش دهند عبارتند از:
- جنسیت: احتمال ابتلا به بیماری خودایمنی در زنان نسبت به مردان، بیشتر است و بیشترین خطر در زنان بین سنین ۱۵ تا ۴۴ سال مشاهده می شود.
- سابقه خانوادگی: ژن های ارثی ممکن است در احتمال ابتلا به بیماری های خودایمنی نقش داشته باشند، اما عوامل محیطی نیز ممکن است نقش داشته باشند.
- عوامل محیطی: قرار گرفتن در معرض نور خورشید، جیوه، مواد شیمیایی مانند حلال ها یا مواد مورد استفاده در کشاورزی، دود سیگار، یا عفونت های باکتریایی و ویروسی، از جمله COVID-19، ممکن است خطر ابتلا به بیماری خود ایمنی را افزایش دهد.
- قومیت: برخی از بیماری‌های خودایمنی در افراد متعلق به گروه‌های قومی خاص شایع‌تر است، نمونه‌هایی مانند بیماری عضلانی خودایمنی در سفیدپوستان اروپایی و ایالات متحده شایع‌تر است، در حالی که لوپوس بیشتر افراد آفریقایی آمریکایی، اسپانیایی تبار یا اسپانیایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پس زمینه لاتین
- تغذیه: رژیم غذایی فاقد مواد مغذی ضروری یا رژیم غذایی ناسالم ممکن است در خطر و شدت بیماری های خودایمنی نقش داشته باشد.
- سایر شرایط سلامتی: برخی از شرایط سلامتی، از جمله چاقی و سایر بیماری‌های خودایمنی، می‌توانند احتمال ابتلا به بیماری خود ایمنی را افزایش دهند.
علائم رایج یک بیماری خودایمنی چیست؟
بیماری های خودایمنی مختلف ممکن است علائم اولیه مشابهی داشته باشند. این موارد می تواند شامل موارد زیر باشد:
- خستگی
- سرگیجه یا سبکی سر
- تب درجه پایین
- دردهای عضلانی
- تورم
- مشکل در تمرکز
- بی حسی و سوزن سوزن شدن در دست ها و پاها
- ریزش مو
- بثورات پوستی
برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند پسوریازیس یا آرتریت روماتوئید، ممکن است علائمی داشته باشند که در مراحلی ظاهر می‌شوند و از آن به عنوان عود یا عود یاد می‌شود. در طول بهبودی، زمانی که علائم به سمت بهبودی می رود، بیماری به طور فعال پیشرفت نمی کند.
هر بیماری خودایمنی بسته به سیستم بدن آسیب دیده نیز می تواند علائم منحصر به فردی داشته باشد. به عنوان مثال، دیابت نوع ۱ ممکن است باعث تشنگی شدید، کاهش وزن و افزایش تکرر ادرار شود. از سوی دیگر، بیماری التهابی روده (IBD) به طور معمول منجر به نفخ، اسهال و درد شکم می شود. شناخت این علائم اولیه برای جستجوی مراقبت های پزشکی مناسب و دریافت درمان به موقع برای موثرترین مدیریت این شرایط ضروری است.
شایع ترین بیماری های خود ایمنی کدامند؟
محققان بیش از ۱۰۰ بیماری خود ایمنی را شناسایی کرده اند. در اینجا ۱۴ مورد رایج دیگر آورده شده است.
۱. دیابت نوع ۱
در دیابت نوع ۱، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول های تولید کننده انسولین در لوزالمعده حمله می کند و آنها را از بین می برد و در نتیجه هورمون انسولین که برای تنظیم سطح قند خون بسیار مهم است، کمبود پیدا می کند. در نتیجه، سطوح بالای قند خون می تواند ادامه داشته باشد و به مرور زمان به اندام ها و رگ های خونی مختلف آسیب برساند.
این حالت می تواند منجر به عوارضی مانند بیماری قلبی، بیماری کلیوی و آسیب عصبی شود که اهمیت مدیریت و درمان صحیح این بیماری را برجسته می کند. این می تواند شامل موارد زیر باشد:
- قلب
- کلیه ها
- چشم ها
- اعصاب
۲. آرتریت روماتوئید (RA)
در آرتریت روماتوئید ، سیستم ایمنی بدن شما به مفاصل حمله می کند. این باعث ایجاد علائمی در مفاصل می شود مانند:
- تورم
- گرما
- درد
- سفتی، سختی
در حالی که آرتریت روماتوئید معمولاً با افزایش سن افراد را تحت تأثیر قرار می دهد ، اما می تواند از ۳۰ سالگی شروع شود. یک بیماری مرتبط، آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان، می تواند در دوران کودکی شروع شود.
۳. پسوریازیس/آرتریت پسوریاتیک
پسوریازیس یک بیماری پوستی خودایمنی مزمن است که باعث رشد و تکثیر سلول‌های پوست با سرعت غیرطبیعی می‌شود و منجر به تشکیل لکه‌های ملتهب و قرمز با پوسته‌های پلاک‌مانند نقره‌ای می‌شود. این عارضه افراد با رنگ‌های مختلف پوست را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پوست‌های تیره‌تر اغلب شکل شدیدتری از پسوریازیس را تجربه می‌کنند.
در برخی موارد، تا ۳۰ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس ممکن است به آرتریت پسوریاتیک نیز مبتلا شوند که با التهاب مفاصل، درد و سفتی مشخص می شود. هم علائم پوستی و هم علائم مفصلی می توانند تاثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی افراد داشته باشند و برای تشخیص و درمان مناسب، مراجعه به پزشک ضروری است.
این می تواند علائم مفصلی ایجاد کند که عبارتند از:
- تورم
- سفتی، سختی
- درد
۴. ام اس
مولتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی مزمن است که به پوشش محافظ اطراف سلول های عصبی در سیستم عصبی مرکزی (غلاف میلین) حمله می کند. این آسیب در انتقال طبیعی پیام ها بین مغز و نخاع و سایر قسمت های بدن اختلال ایجاد می کند و در نتیجه علائم مختلفی مانند ضعف عضلانی، خستگی، بی حسی و مشکل در هماهنگی و تعادل ایجاد می شود.
ام اس افراد را متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد و شدت و پیشرفت بیماری بسته به سلول های عصبی خاص تحت تاثیر و سایر عوامل می تواند به طور قابل توجهی متفاوت باشد. برای تشخیص مناسب و کشف گزینه های درمانی موجود برای مدیریت علائم و کند کردن پیشرفت بیماری ضروری است که به دنبال مراقبت های پزشکی باشید.
این آسیب می تواند منجر به موارد زیر شود:
- بی حسی
- ضعف
- مسائل مربوط به تعادل
- مشکل در راه رفتن
اشکال مختلف ام اس با سرعت های مختلف پیشرفت می کنند. مشکلات در راه رفتن یکی از شایع ترین مشکلات حرکتی با ام اس است.
۵. لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE)
اگرچه پزشکان در اوایل قرن ۱۹ ابتدا لوپوس را به دلیل بثورات مشخصه آن به عنوان یک بیماری پوستی تشخیص دادند، شایع ترین نوع آن که لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) نامیده می شود، در درجه اول بر اندام های داخلی متعدد تأثیر می گذارد. این حالت می تواند شامل موارد زیر باشد:
- مفاصل
- کلیه ها
- مغز
- قلب
علائم رایج می تواند شامل موارد زیر باشد:
- درد مفاصل
- خستگی
- بثورات
۶. بیماری التهابی روده
بیماری های التهابی روده (IBD) شامل اختلالاتی است که باعث ایجاد التهاب در پوشش دیواره دستگاه گوارش می شود. هر شکل بر بخش های مختلف دستگاه گوارش شما تأثیر می گذارد.
- بیماری کرون می تواند هر بخشی از دستگاه گوارش شما را تحت تاثیر قرار دهد، از دهان شروع شده و تا مقعد امتداد می یابد.
- کولیت اولسراتیو عمدتاً پوشش داخلی روده بزرگ (کولون) و رکتوم را تحت تأثیر قرار می دهد.
علائم شایع IBD می تواند شامل موارد زیر باشد:
- اسهال
- درد شکم
- زخم های خونریزی دهنده
۷. بیماری آدیسون
بیماری آدیسون یک اختلال خود ایمنی است که بر غدد فوق کلیوی که مسئول تولید هورمون‌هایی مانند کورتیزول، آلدوسترون و هورمون‌های آندروژن هستند، تأثیر می‌گذارد. وقتی این غدد به دلیل بیماری آسیب می بینند، نمی توانند به اندازه کافی از این هورمون های ضروری تولید کنند.
تولید ناکافی کورتیزول می تواند منجر به مشکلاتی در توانایی بدن در استفاده و ذخیره کربوهیدرات ها و قند (گلوکز) شود که می تواند منجر به ضعف، خستگی و حتی افت قند خون شود. علاوه بر این، کمبود آلدوسترون می تواند باعث از دست دادن سدیم و افزایش سطح پتاسیم در جریان خون شود که می تواند منجر به عدم تعادل قلبی عروقی و الکترولیتی شود.
علائم شایع بیماری آدیسون می تواند شامل موارد زیر باشد:
- ضعف
- خستگی
- کاهش وزن
- قند خون پایین
۸. بیماری گریوز
بیماری گریوز یک اختلال خود ایمنی است که غده تیروئید را که در گردن قرار دارد، تحت تاثیر قرار می دهد. این بیماری باعث می شود غده تیروئید مقادیر زیادی از هورمون های خود را تولید کند که منجر به پرکاری تیروئید می شود.
داشتن بیش از حد این هورمون ها فعالیت های بدن شما را افزایش می دهد و باعث ایجاد علائمی می شود که ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)
- عدم تحمل گرما
- کاهش وزن ناخواسته
- تورم غده تیروئید (گواتر)
برخی از افراد مبتلا به بیماری گریوز ممکن است علائمی را تجربه کنند که بر روی پوست (درموپاتی گریوز) یا چشم ها (افتالموپاتی گریوز) تأثیر می گذارد.
۹. بیماری شوگرن
این عارضه به غددی که روان کننده چشم و دهان شما هستند حمله می کند.
علائم بارز بیماری شوگرن خشکی چشم و خشکی دهان است، اما ممکن است مفاصل یا پوست شما را نیز تحت تاثیر قرار دهد.
۱۰. تیروئیدیت هاشیموتو
در تیروئیدیت هاشیموتو، تولید هورمون تیروئید کاهش می یابد و به کمبود می رسد. علائم شایع تیروئیدیت هاشیموتو می تواند شامل موارد زیر باشد:
- افزایش وزن
- حساسیت به سرما
- خستگی
- ریزش مو
- تورم تیروئید (گواتر)
۱۱. میاستنی گراویس
میاستنی گراویس وضعیتی است که بر انتقال تکانه های عصبی از مغز به ماهیچه ها تأثیر می گذارد، که منجر به قطع سیگنال های هدایت کننده انقباضات عضلانی می شود. این امر منجر به ضعف در عضلات به ویژه در هنگام فعالیت بدنی می شود و با استراحت بهبود می یابد.
ضعف عضلانی همچنین می تواند بر:
- حرکات چشم
- باز و بسته شدن چشم ها
- بلع
- حرکات صورت
۱۲. بیماری سلیاک
افرادی که از بیماری سلیاک رنج می برند باید از مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن، پروتئینی که در گندم، چاودار و محصولات مختلف غلات وجود دارد، خودداری کنند. هنگامی که گلوتن خورده می شود، سیستم ایمنی حمله به روده کوچک را آغاز می کند که منجر به التهاب می شود.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک ممکن است با مصرف گلوتن دچار مشکلات گوارشی شوند. علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- استفراغ
- اسهال
- یبوست
- خونریزی شکمی
بر اساس گزارش موسسه ملی دیابت و بیماری های گوارشی و کلیوی آمریکا، بیماری سلیاک حدود ۱ درصد از افراد در جهان را تحت تاثیر قرار می دهد.
۱۳. واسکولیت خود ایمنی
واسکولیت خود ایمنی زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن شما به رگ های خونی حمله می کند. التهابی که به وجود می‌آید، شریان‌ها و سیاهرگ‌ها را باریک می‌کند و اجازه می‌دهد خون کمتری در آنها جریان یابد.
۱۴. کم خونی خطرناک
کم خونی خطرناک زمانی رخ می دهد که سیستم خودایمنی فرد به اشتباه به سلول های معده که مسئول تولید ماده حیاتی به نام فاکتور ذاتی هستند حمله کرده و آنها را از بین می برد. در نتیجه، بدن قادر به تولید فاکتور ذاتی کافی نیست که منجر به جذب ناکافی ویتامین B12 از رژیم غذایی می شود.
کمبود این ویتامین می تواند باعث کاهش تعداد گلبول های قرمز و کم خونی شود. علاوه بر این، کمبود ویتامین B12 بر توانایی بدن برای سنتز DNA به درستی تأثیر می گذارد که می تواند منجر به عوارض مختلف سلامتی شود.
می تواند علائمی ایجاد کند که عبارتند از:
- خستگی
- ضعف
- سردرد
این بیماری خودایمنی نادر معمولاً در افراد ۶۰ تا ۷۰ ساله و بالاتر رخ می دهد .
چه آزمایش هایی بیماری های خود ایمنی را تشخیص می دهند؟
تشخیص بیماری های خودایمنی می تواند چالش برانگیز باشد، زیرا هیچ آزمایش واحدی وجود ندارد که بتواند وجود اکثر این شرایط را تایید کند. بنابراین، پزشکان معمولاً یک سری آزمایش انجام می دهند، علائم بیمار را ارزیابی می کنند و برای رسیدن به تشخیص، معاینه فیزیکی انجام می دهند.
یکی از آزمایش‌های رایج که در تشخیص بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شود، آزمایش آنتی‌بادی ضد هسته‌ای (ANA) است. اگر تست مثبت شد، ممکن است نشان دهنده وجود یک بیماری خودایمنی باشد، اما اطلاعات کافی برای تعیین بیماری خاص یا تایید تشخیص ارائه نمی کند.
آزمایش‌های دیگر به دنبال آنتی‌بادی‌های خاص برای برخی بیماری‌های خودایمنی هستند. این آزمایشات می تواند به شناسایی وضعیتی که بیمار از آن رنج می برد کمک کند. علاوه بر این، پزشکان ممکن است آزمایش‌های غیر اختصاصی را برای بررسی التهاب یا سایر پاسخ‌های بدن مرتبط با این بیماری‌ها تجویز کنند. با این حال، این آزمایشات ممکن است نتوانند بیماری دقیق را مشخص کنند یا تشخیص قطعی ارائه دهند.
بیماری های خودایمنی چگونه درمان می شوند؟
بیماری‌های خودایمنی را نمی‌توان با درمان‌ها درمان کرد، اما می‌توان آنها را با کنترل پاسخ ایمنی بیش فعال و کاهش التهاب مدیریت کرد.
داروهای مختلفی برای این منظور استفاده می شود، از جمله داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن (Motrin، Advil) و ناپروکسن (Naprosyn) و همچنین داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی. علاوه بر دارو، درمان‌های دیگری نیز می‌تواند به تسکین علائم خاص مانند خستگی کمک کند.
یک رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم نیز می تواند به بهبود تندرستی کمک کند. خوردن یک رژیم غذایی ضد التهابی غنی از غذاهای غنی از مواد مغذی و انجام فعالیت بدنی منظم می تواند به مدیریت علائم بیماری های خودایمنی و ارتقای سلامت کلی کمک کند.
کلام پایانی
- علائم بیماری های خودایمنی اغلب با هم همپوشانی دارند و تشخیص را پیچیده می کنند.
- آزمایش‌های خونی که به دنبال اتوآنتی‌بادی‌ها هستند می‌توانند به پزشکان در تشخیص این شرایط کمک کنند. درمان ها شامل داروهایی برای آرام کردن پاسخ ایمنی بیش فعال و کاهش التهاب در بدن است.
